مذاکره‌ای که دیگر برای مذاکره نخواهد بود!

گروه بین‌الملل فردا:  ایالات متحده آمریکا و تروییکای اروپایی اصرار ویژه ای در خصوص برگزاری هر چه سریع تر نشست ایران و اعضای 1+4 دارند. در این میان، برخی منابع خبری تاکید دارند که واشنگتن ، پاریس، برلین و لندن قصد دارند از فرصت برگزاری نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در این خصوص بهره گیرند. در این میان، سوالات زیادی در خصوص نحوه برگزاری نشست و مباحثی که قرار است در آن مطرح شود وجود دارد که لازم اس مورد توجه و تحلیل قرار گیرد.

تبدیل مذاکرات دوجانبه به چندجانبه

اظهارات اخیر سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان نشان می دهد که برگزاری نشست احیای برجام در نیویورک بعید به نظر نمی رسد. خطیب‌زاده، با اعلام اینکه امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه  برای حضور در مجمع عمومی سالانه سازمان ملل به نیویورک سفر می‌کند، گفت: ایران برنامه‌ای برای ملاقات با مقامات آمریکایی در نیویورک ندارد.سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان درا ین خصوص می گوید:

" در خصوص نشست وزرای خارجه ۱+۴ باید این نکته را تاکید کنم که اگر ما ببینیم این ملاقات می‌تواند در مسیر آنچه که ما گفتیم یعنی مذاکره سودمند مفید باشد، تصمیم آن را اتخاذ خواهیم کرد. اکنون تصمیمی اتخاذ نشده است. باید ببینیم موضوع این جلسه چه می‌تواند باشد و بر اساس آن تصمیم بگیریم. البته نکته مهم آن است که وزیر خارجه با تمام وزرای ۱+۴ ملاقات‌های جداگانه و دوجانبه خواهد داشت. اگر دستور کار ویژه‌ای بود می‌تواند نشستی بین ایران و ۱+۴ نیز برگزار شود. وزیر خارجه حدود ۴۵ ملاقات دوجانبه در حاشیه نشست سازمان ملل خواهد داشت."

رمزگشایی از سخنان سخنگوی وزارت امور خارجه چندان دشوار به نظر نمی رسد، خصوصا آنکه آمریکا و تروییکای اروپایی سعی دارند به هر نحو ممکن از ظرفیت دیپلماتیک نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در راستای تعیین تکلیف نهایی توافق هسته ای استفاده کنند. در این میان، قطعا ملاقاتی میان هیات ایرانی و مقامات وزارت امور خارجه آمریکا در نیویورک صورت نخواهد گرفت. در این میان، تنها احتمال دارد "مذاکرات دوجانبه" وزیر امور خارجه کشورمان با همتایان اروپایی، چینی و روسی خود، در نهایت منجر به برگزاری نشست کمیته مشترک برجام ( نشست اعضای باقیمانده در برجام یا همان نشست ایران و اعضای 1+4) در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک شود. 

شکل برگزاری مذاکره موضوعیت ندارد

در این میان، رئیس جمهور و وزیر امور خارجه کشورمان بارها اعلام کرده اند که به "مذاکرات ثمربخش" فکر  می کنند و مذاکرات را برای مذاکره نخواهند خواست. این همان موضعی است که طی سالهای گذشته، متاسفانه از سوی دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان مورد توجه قرار نگرفت .

از سوی دیگر، تشکیل مثلث "آمریکا-آژانس- اتحادیه اروپا" در تقابل با حقوق حقه هسته ای جمهوری اسلامی ایران و ممانعت این مثلث از تحقق مطالبات بر حق کشورمان در قبال توافق هسته ای، سبب شده است تا فعلا چشم اندازی برای ثمربخشی مذاکرات وجود نداشته باشد. با این حال، جمهوری اسلامی ایران به طرف مقابل بارها اعلام کرده است که در صورت رعایت خطوط قرمز کشورمان و عقب نشینی غرب از خواسته های نامعقول و غیرحقوقی خود در مسیر احیای توافق هسته ای، احیای برجام در دسترس خواهد بود. بدون شک مذاکرات دوجانبه وزیر امور خارجه کشورمان و هر یک از وزرای اروپایی، تا حدود زیادی آمادگی غرب برای انجام واقعی تعهداتش در برجام را مشخص خواهد کرد. در صورتی که تروییکای اروپایی( که در نیویورک نیز به نیابت از آمریکا مذاکره خواهند کرد) ، سیگنالهای مشخص ، کمی و شفافی در این خصوص ارسال کردند، احیای برجام در قالب مذاکرات کمیته مشترک برجام در دسترس خواهد بود. در آن صورت، بدیهی است که واشنگتن باید تضمینهای لازم جهت بازگشت به توافقی که خود از آن به صورت یکجانبه خارج شده است را ارائه دهد و در مسیر رفع تحریمهای ضد ایرانی، مانع تراشی نکند. این قاعده در خصوص تروییکای اروپایی نیز صادق است. 

مواضعی که برای غرب هزینه ساز است

جمهوری اسلامی ایران بارها اعلام کرده است که زیر بار تهدیدات غرب نرفته و در آینده نیز نخواهد رفت. نوع مواجهه قدرتمندانه کشورمان با استراتژی " فشار همه جانبه" از سوی دولت ترامپ اثبات کرد که کشورمان قصد عقب نشینی در مواجهه با تهدیدات غرب را نخواهد داشت. با این حال هنوز مقامات دولت دموکرات جوبایدن، حداقل در آشکار اقدامی در تغییر مسیر نادرست و مخرب خود در قبال برجام صورت نداده اند. اخیرا آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا در خصوص سرنوشت توافق هسته ای با ایران و احیای آن اظهار کرده است  : 

"دولت آمریکا  به این نقطه نزدیک‌تر می‌شود که توافق هسته‌ای با ایران را رها کند. البته هنوز به این نقطه نرسیده ایم اما ممکن است در آینده به آن برسیم!"

واقعیت امر این است که احیای برجام در گروی عمل واقعی و تضمین شده به تعهدات مندرج در توافق هسته ای و از سوی دیگر، در گروی عدم هزینه سازی های سیاسی و تبلیغاتی آمریکا و اروپا در این پروسه می باشد .اصرار آمریکا بر احیای برجام از یک سو و هشدار واشنگتن در خصوص پایان مذاکرات از سوی دیگر، نشان دهنده عدم صداقت غرب در این روند می باشد.این بی صداقتی، هم در خصوص واشنگتن و هم در خصوص شرکای اروپایی آن صادق است. از سوی دیگر، دولت بایدن تا کنون دریافته است که خلق "برجام یک طرفه" یا " توافق هسته ای دفرمه شده"، دیگر محلی از اعراب در قاموس سیاست خارجی ایران ندارد. دموکراتها حتی قبل از پیروزی بایدن در انتخابات ریاست جمهوری سال 2020، بر روی گزینه ای به نام " احیای صوری برجام " تاکید کرده و خواسته اند  "برجام دفرمه شده" را  به نقطه ثقلی جهت انعقاد  توافق جامع( توافق موشکی-هسته ای- منطقه ای ) با ایران تبدیل شود. بدیهی است که مذاکرات دوجانبه یا احیانا چندجانبه در نیویورک، به وضوح اثبات خواهد کرد که میزان آمادگی غرب در خصوص گذار از این رویکرد خطرناک و هزینه ساز چگونه خواهد بود. در هر حال، توپ در زمین آمریکا و اروپاست و البته زمان برای بازی این دو نیز بسیار محدود است! قطعا جمهوری اسلامی ایران تا ابد به واشنگتن و تروییکای اروپایی در این خصوص فرصت نخواهد داد.