موج ناامیدی در جوامع عرب بعد از شکست در نبرد ۱۹۶۷

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادیو گفت‌وگو؛ عباس خامه یار (کارشناس مسائل سیاسی و جهان عرب و کارشناس مسائل بین‌الملل) پیرامون نظام سیاسی جهان عرب گفت: جهان عرب دیگر وجود ندارد و مدت‌ها است این جهان فرو پاشیده است.

وی افزود: اوج این فروپاشی از سال ۱۹۹۰ پس از حمله صدام به کویت و اشغال کویت و پیامدهای این اشغال ایجاد شد و یک نوع جابه‌جایی در بخش‌های جهان عرب و رویارویی بازیگران این عرصه دیدیم و از سوی دیگر حمله آمریکا و سقوط صدام این فروپاشی جهان عرب را تکمیل کرد و در واقع رسانه صدام را ساقط کرد.

این کارشناس مسائل سیاسی اظهار کرد: هیچ‌گونه همگرایی در جهان عرب وجود ندارد، اختلافات طبقاتی در کشورهای عربی در اوج خودش است؛ قومیت‌های عربی که با سیاست‌مدار به نام عبدالناصر تحت عنوان ناسیونالیسم یکپارچه شده بود و در برابر پان‌ترکیسم و پان‌ایرانیسم بود اوج همبستگی و دلبستگی و اتحاد جهان عرب در دوران عبدالناصر بود که در قالب ناسیونالیسم خودش را نشان داد.

وی افزود: البته در نبرد ۱۹۶۷ و شکست فاحش پنج کشور عربی در طی چند روز به‌عنوان فاجعه ضربه سختی به ناسیونالیسم عربی محسوب می‌شد و این یأس و ناامیدی در جوامع عربی و اسلام‌گرایان حکم‌فرما شده بود.

عباس خامه یار ادامه داد: جهان عرب از نظر قومیتی و اقتصادی و اختلاف طبقاتی شدید بین کشورهای مختلف دچار فروپاشی است و بسیاری از کشورها مانند فلسطین به همین دلایل طبقاتی در زمان اشغال کویت، پیام تبریک ارسال کردند و با متجاوز به دلیل کینه ناشی از اختلاف طبقاتی همراه می‌شوند.

وی افزود: این کینه ناشی از اختلاف طبقاتی هنوز هم در جهان عرب وجود دارد و در پی استقلال در این عرصه وجود دارد و بسیاری از کشورها خودشان را عرب نمی‌دانند.

این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: در زمان فتح ایران توسط مسلمانان در دوره ساسانی در اوج قدرت ساختار سیاسی و تمدن و فرهنگی بودیم؛ ولی اسلام را پذیرفتیم؛ چراکه اختلاف طبقاتی در جامعه ایرانی وجود داشت و شعارهای عدالت‌خواهانه مسلمان پابرهنه داده بودند این ارزش‌ها توسط ایرانیان پذیرفتند.

وی افزود: ایرانی‌ها بعد از اسلام تمدن بزرگ اسلامی را رقم زدند و در حوزه خلافت دوره عباسی ایرانیان نفوذ زیادی پیدا کردند.

خامه یار خاطرنشان کرد: ایرانیان، عرب نشدند؛ ولی ارزش‌ها را تبادل کردند و تمدن بزرگ اسلامی را ایجاد کردند؛ اما مصری‌ها هر چند به لحاظ تمدنی دارای بروز و ظهور هستند به‌سرعت تبدیل به عرب شدند و گذشته خود را به فراموشی سپردند و در عرب بودن جدید ذوب شدند.

وی با بیان اینکه به‌اندازه فروپاشی جهان عرب، جایگزین برای رموز و الگوهای جهان عرب پیدا نشد افزود: متفکران نامدار فراوان جهان عرب مانند غزالی، رشید رضا در دانشگاه الازهر حضور دارند و از سوی دیگر جایگزینی برای سیاست‌مدارانی مانند حافظ‌اسد و عبدالناصر پیدا نشده است.

این کارشناس مسائل بیان کرد: قذافی با تمام ملاحظات ساسی چهره قدرتمند و سیاست‌مداری بود که توانست تا حدود زیادی بازیگری داشته باشد؛ اما چون تسلیم غربی‌ها شد چنین سرنوشتی پیدا کرد.

وی افزود: صدام خودش را به‌عنوان قهرمان سیاست‌مدار و سازمان‌دهنده حزب بعث عراق توانست به‌گونه‌ای عمل کند که عراق به‌عنوان قدرت بزرگ منطقه‌ای با پیشینه تمدنی و تاریخی در چارچوب ایده‌های ناسیونالیستی مطرح شود.

خامه یار گفت: صدام با ثروتی که داشت بسیاری از روشنفکران جهان عرب را در اختیار گرفت و مدیریت کرد و اعلام می‌کرد حفاظت از قادسیه و فتح ایران توسط اسلام دارای اهمیت است و خودش را قهرمان و مدافع جهان عرب قلمداد می‌کرد.

وی افزود: صدام با تمام قدرت و هوشمندی اشتباه حمله به ایران را مرتکب شد و اشتباه دوم این بود که فریب سفیر آمریکا در بغداد برای حمله به کویت را خورد و پیامدهای زیادی را در پی داشت.

سیاست ایرانی یک مجله صوتی و تصویری است. سیاست ایرانی برنامه‌ای برای علاقه‌مندان به سیاست است که نگاه فراوانی به موضوعات مختلف دارد. این برنامه از چهار میز تخصصی تشکیل شده است که هدایت آنها را اساتید و اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها ‌ نیز روزنامه‌نگاران باسابقه بر عهده دارند.

مصطفی صادقی سردبیری این برنامه و فریدون ماهر نیز تهیه‌کنندگی این برنامه را بر عهده دارند. مجله صوتی و تصویری سیاست ایرانی به مدت صد بیست دقیقه پنجشنبه هر هفته از رادیو گفت و کو پخش می‌شود.

شبکه گفت‌وگو را علاوه بر امواج رادیو می‌توانید از طریق گیرنده‌های دیجیتالی، رادیونما، اپلیکیشن ایران صدا و آدرس اینترنتی radiogoftogoo.ir نیز دریافت کنید. همچنین علاقه‌مندان می‌توانند از طریق شماره ۰۹۰۳۹۱۳۴۷۴۴ در پیام‌رسان‌های مجازی و سامانه پیامکی ۳۰۰۰۰۱۰۳۵ با این برنامه و دیگر برنامه‌های رادیو گفت‌وگو در ارتباط باشند.