چالش قرن: کرونا و جهانی در مسیر رکود

خبرگزاری تسنیم: هرچند روند گسترش شیوع ویروس کرونا در چین تا حدودی مهار شده اما در سایر کشورها همچنان روند صعودی دارد. بر اساس آخرین آمارها، نزدیک به 90 هزار نفر در جهان به این ویروس مبتلا شده‌اند و بیش از سه هزار نفر نیز جان خود را از دست داد‌ه‌اند.

هر چند آمار مبتلایان و قربانیان ویروس در اکثر کشورها نسبتاً پایین است اما همانطور که «ادهانوم جربریسوس» رئیس سازمان بهداشت جهانی گفته این آمارها شاید فقط نوک کوه یخی باشد.بنابرین انتظار می‌رود آمارهای جهانی ابتلا به ویروس کرونا افزایش یابد.

باوجود اینکه تلاش‌های گسترده‌ای برای ساخت دارو و واکسن ضدکرونا در جریان است اما پیش بینی‌ها حکایت از آن دارد که مهار این ویروس و ساخت دارو برای از بین بردن آن هفته‌ها و شاید ماه‌ها زمان ببرد. چین اعلام کرده یک «واکسن خوراکی» برای درمان ویروس کرونا ساخته اما احتمالاً تایید اثربخشی این داروها و تولید هنگفت آنها ماه‌ها طول بکشد.

در حالی که معلوم نیست مقابله پزشکی با ویروس کرونا چگونه پیش خواهد رفت و چقدر زمان خواهد برد اما سوالی که هم اکنون ذهن خیلی‌ها را درگیر کرده اینکه تاثیرات اقتصادی این ویروس چیست و چگونه خواهد بود. اگرچه بحران ناشی از کرونا در مراحل اولیه خود قرار دارد، بنابرین شاید زود باشد تا برآورد دقیقی از عواقب آن بر اقتصاد جهانی به عمل آورد اما از هم اکنون تاثیر مخرب آن بر اقتصاد کشورها و جهان قابل مشاهد است.

نخستین نشانه منفی این ویروس بر اقتصاد دنیا را می‌توان در سقوط قیمت‌های نفت و گاز در بازار جهانی مشاهده کرد. با توجه به زمستان معتدل امسال در سراسر دنیا و کاهش میزان تقاضا، قیمت گاز مایع به پایین‌ترین حد خود رسیده است. قیمت نفت نیز با توجه به پیش‌بینی‌ها مبنی بر این که اختلال در اقتصاد پای خود را به مناطقی فراتر از چین خواهد گذاشت، کاهش چشمگیر داشته است. هشتاد درصد از جابجایی کالا در جهان توسط کشتی صورت می گیرد و درخواست‌ها برای انتقال کالا با کشتی بطور چشمگیری کاهش پیدا کرده است. به عنوان مثال، در خلیج فارس، تعداد بارگیری نفتکش‌ها در ماه فوریه تک رقمی شده است حال آن که بطور معمول تعداد بارگیری نفتکش‌ها 30 بود.

وب سایت « شورای روابط خارجی» آمریکا در مقاله‌ای که به ابعاد اقتصادی ویروس کرونا پرداخته، آورده است: اینکه آثار اقتصادی کرونا چگونه پیش خواهد رفت و در چه سطحی خواهد بود عمدتا به ماهیت و سیر این ویروس بستگی دارد.

در این مقاله خاطر نشان شده که تجربه‌های قبلی بشر از بیماری‌های همه گیر نمی‌تواند در حال حاضر کمک مناسبی برای برآورد عواقب اقتصادی کرونا باشد. برای مثال جهان قبلا تجربه اپیدمی «سارس» را دارد اما آن زمان چین اصلی‌ترین موتر محرکه رشد اقتصادی جهانی در نظر گرفته نمی‌شد اما امروز دومین اقتصاد برتر جهان محسوب می‌شود و یک سوم رشد جهانی را به خود اختصاص داده است. سهم چین در تجارت جهانی از 5.3 درصد در سال 2003 به 12.8 درصد در سال گذشته افزایش یافت. کشورهای همانند آمریکا هم به کالاهای چینی و هم به مشتریان چینی وابسته هستند مسئله‌ای که نشان می‌دهد تاثیرات کرونا اساسی‌تر و گسترده‌تر از سارس خواهد بود.

یکی از مهمترین تاثیرات ویروس کرونا بر بازار تقاضا است چرا که می‌تواند الگوی مصرف را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. برای مثال مردم از رفتن به مسافرت یا رستوران‌ها و یا مراکز خرید خودداری خواهند کرد. اگرچه تاثیر اپیدمی بر تقاضا همواره منفی نبوده است. ترس و بی اعتمادی ممکن است باعث شوند مردم برای خرید مایحتاج روزانه و سایر کالا از طریق اینترنت اقدام کنند که هم اکنون به اصلی‌ترین محرکه صنعت خرده فروشی چین است.

بنابر این مقاله، «انتقال پایدار و در مقیاس گسترده ویروس کرونا، به همراه تغییرات رفتاری مشتریان، مسافران و تجار به دلیل ترس از این ویروس ممکن است باعث کاهش توجه مصرف و صادرات خدمات شود. واکنش‌های ناهماهنگ بین المللی ( محدودیت‌های مسافرتی، قرنطینه‌های توده‌ای، تعطیلی مدارس و تجارت و ممنوعیت واردات) تاثیرات اقتصادی این ویروس را تشدید خواهد کرد. بنابرین تعجب آور نیست که این ویروس صنعت تروریسم و هواپیمایی را سخت تاثیر قرار دهد.

تحلیلگران می‌گویند اگر این اپیدمی بیش از یک سال ادامه یابد ممکن است به شکست‌های گسترده تجاری، بیکاری‌ توده‌ای و کاهش بیشتر تقاضای مصرف منجر شود که به نوبه خود ممکن است جهان را وارد یک روکود جهانی کند.

ویروس کرونا همچنین در حال وارد کردن شوک بر زنجیره تامین نیز هست چرا که کارخانجات و شرکت‌های تولیدی در مناطق مختلف جهان به قطعات ساخت چین شدیدا وابسته هستند. اقدامات شدید و سخت برای مهار ویروس همانند مسدود و قرنطینه کردن شهرها و روستاها بر بهره‌وری نیروی کار تاثیر منفی خواهد داشت. اگر درصد بالای از کارگران مریض شوند و یا بترسند که سرکار بروند و یا به دلیل اقدامات دولتی رفت‌ و آمدهای آنها با مشکل مواجه شود عملیات‌های عادی تجاری به صورت گسترده‌ای مختل خواهند شد. مطالعات نشان می‌دهد اگر بیش از یک چهارم جمعیت مریض شوند، کاهش نیروی کار به صورت قابل توجهی خدمات اساسی همانند تامین سوخت و غذا را تحت تاثیر قرار خواهند داد.

جهان که عمیقا به چین به عنوان شاهرگ صنعتی وابسته است به شدت در مقابل اختلال اقصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا در این کشور آسیب پذیر است. پیش از این، شرکت‌های داروسازی هند بر اثر تعطیلی کارخانجات چینی نگران شده‌اند که 70 درصد عناصر دارویی را برای تولید دارو در هند تامین می‌کنند. اگر این وضعیت ادامه یابد و از آنجای که هند نقش اساسی در تولید داورهای مورد نیاز جهان دارد، احتمالا دنیا با کمبود دارو و افزایش قیمت آن مواجه خواهد شد.

جهانی شدن احتمالاً بزگترین قربانی ویروس کرونا است. اقتصاد جهانی شدیدا متصل نه تنها سرایت ویروس کرونا را تسهیل می‌کند بلکه تاثیر منفی اقتصادی را نیز تشدید می‌کند. اقتصادهای باز و اقتصادهای که به یک بخش برجسته همانند توریسم گره خورده‌اند به صورت ویژه در مقابل شوک‌های اقتصادی ناشی از بیماری‌های اپیدمی آسیب پذیر هستند. این تحولات به نوبه خود سیاست‌های حمایت گرایی و انزواگرایی را تشدید خوهد و در نتیجه تولید ممکن بیش از پیش محلی و یا منطقه‌ای شود.