نظر کارشناس ارشد اقتصادی درباره کوپن
مسعود نیلی کارشناس ارشد اقتصادی که سال ها عنوان مشاور ارشد اقتصادی رییس جمهور را با خود همره داشت موضعی صریح برابر طرح تخصیص کوپن برای کالاهای اساسی اتخاذ کرد .
خبرانلاین: این روزها طرح های متعددی برای مقابله با تورم فزانیده و حمایت از سبد خانوار در دستور کار قرار دارد . در حال حاضر دولت با تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات کالاهای اساسی در صدد حمایت از سفره مردم است در حالی که مشاور پیشین رییس جمهور این اقدام یعنی تخصیص ارز ارزان را اتفاقا عامل خرسندی تحریم کننده اصلی ایران یعنی آمریکا می داند .با این حال برخی از طرح تخصیص کوپن الکترونیک سخن می گویند اما نیلی صراحتا در این خصوص مخالفت خود را اعلام کرده است. وی با تاکید بر اینکه قرار بود به گذشته بازنگردیم، تخصیص کوپن را نوعی بازگشت به گذشته خواند و تصریح کرد: ما قرار نبوده به عقب برگردیم اما پیشنهاد[کوپن]، برگشت به گذشته و سال‌های جنگ است.
بخش‌هایی از مهمترین اظهارات وی در گفتگو با تجارت فردا در خصوص بازگشت کوپن در پی می‌آید:
* وقتی کسی می‌گوید باید اقتصاد را کوپنی کنیم، احتمالاً پاسخش به این مساله که چرا ابزارهای متعدد به‌کاررفته برای کاهش فشار به قشر کم‌درآمد جامعه نتیجه نداده این است که در این مدت همه توان تعزیراتی و کنترل اداری را به کار نبرده‌ایم و حالا باید سیستم اداری را محکم‌تر و کنترل‌ها را شدیدتر کنیم. این در حالی است که همه ما قبول داریم که در سال ۱۳۹۷ به احتمال قریب به یقین بخش غالب و نزدیک به کامل توان نظام سیاستگذاری و اجرایی کشور صرف این شده که کالاها با قیمت پایین به دست مصرف‌کننده برسد، اما نتیجه برعکس بوده است.
*در همین رابطه یکی از خاطراتی که در ذهن من باقی‌مانده این است که پس از پایان جنگ، مسوولان عراقی به ما می‌گفتند در دوران جنگ با وجود خصومتی که بین ما وجود داشت اما شما به فکر مردم ما بودید و سعی می‌کردید اقلام اصلی مورد نیاز آنها به‌خصوص دارو را تامین کنید. آنها تصور می‌کردند ما این کار را تعمداً و از روی خیرخواهی انجام داده‌ایم، اما در واقع این موضوع ناشی از این اصل بود که وقتی ما کالایی را با قیمت پایین‌تر از بازار توزیع می‌کنیم، در نهایت تامین‌کننده بازار کشورهای دیگر می‌شویم. در آن دوران وقتی جمعیت کشور را بر حسب کوپن‌های توزیعی حساب می‌کردیم از جمعیت سرشماری بیش از چهار میلیون نفر بیشتر بود. درواقع ما در شرایط تشدید تحریم با اختصاص ارز ارزان‌تر، به تامین‌کننده نیازهای بازار پاکستان،عراق و دیگر همسایه‌ها تبدیل می‌شویم.
*مساله دیگر فساد بسیار بزرگی است که با این سیاست‌ها در داخل کشور شکل می‌گیرد؛ سیاست‌هایی که به نام قشر فقیر و به کام کسانی است که می‌خواهند از این شرایط بهره‌برداری کنند. یک اشتباه بزرگ آن است که تصور کنیم با مکانیزه کردن این نوع سازوکارها (یعنی کوپن الکترونیکی) از بروز این نوع مسائل می‌توان جلوگیری کرد. در حالی که کاملاً برعکس است و اتفاقاً سازوکارهای مکانیزه وقتی در خدمت سیاست‌های نادرست قرار می‌گیرد، امکان فساد سیستماتیک را افزایش می‌دهد. می‌خواهم تاکید کنم که رویکردهای کلیشه‌ای و غیرمتناسب با شرایطی که در آن قرار داریم خطرناک است. در شرایط امروز حتماً باید به فشاری که به قشر کم‌درآمد تحمیل می‌شود توجه کرد و این مساله را در راس تصمیمات و سیاستگذاری‌ها قرار داد که چگونه می‌توان این فشارها را کاهش داد اما این نوع راهکارهای سیاستمداران در نهایت به ضد خود تبدیل می‌شوند. در مقطع فعلی باید با توجه به تفاوت‌های بزرگی که امروز با دوران جنگ داریم، این موضوع را در نظر بگیریم که تکرار سیاست‌های آن دوره امروز به فساد و قاچاق منجر می‌شود، ولی به بهبود شرایط اقشار کم‌درآمد کمکی نمی‌کند.
*اگر برآیند کلی احساس افراد در جامعه این باشد که از سیاست‌های کشور متضرر شده‌اند، مردم از اینکه دولت به تامین کالای خصوصی مورد نیاز آنها متعهد شود، استقبال می‌کنند و چون چشم‌انداز روشنی برای تامین کالای عمومی متصور نیستند از دولت تامین کالای خصوصی را مطالبه می‌کنند. البته آمریکا هم از اینکه دولت به تامین مقداری ارز با قیمت پایین در مقابل مردم متعهد شود حتماً خوشحال می‌شود چون بعد از آن، تلاش موثری خواهد داشت که ارز در اختیار دولت را به کمتر از آن برساند. سایر ذی‌نفعان هم می‌دانند چه نفعی می‌برند. مدافعان دخالت دولت در اقتصاد نیز در این شرایط تصور می‌کنند یک قدم به آنچه هدفگذاری کرده‌اند نزدیک شده‌اند و هر وقت از شکست سخن گفته شود مدعی می‌شوند که برنامه‌های مدنظر آنها به صورت کامل اجرا نشده است.
دیدگاه تان را بنویسید