اخذ مالیات بر عایدی سرمایه در ۱۸۷ کشور جهان

خبرگزاری فارس:معاونت پژوهش سازمان امور مالیاتی کل کشور با انتشار گزارشی با عنوان «راهنمای طراحی مالیات بر عایدی سرمایه (مروری بر مبانی نظری، تجارب جهانی و الگویی برای ایران)»، بر لزوم اجرای مالیات بر عایدی سرمایه در ایران تاکید و الگویی در این زمینه ارائه داد. متن کامل این گزارش از اینجا قابل مشاهده است:

* اخذ مالیات بر عایدی سرمایه در ۱۸۷ کشور جهان

در ابتدای بخش «مقدمه» این گزارش آمده است: «مالیات بر عایدی سرمایه به عنوان یکی از اجزای مالیات بر درآمد، در بسیاری از کشور‌های جهان، بر درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری در تملک دارایی‌های سرمایه‌ای وضع می‌شود. اگرچه از معرفی مالیات بر عایدی سرمایه در جهان بیش از یک قرن می‌گذرد، اما سرعت گسترش خیره کننده این مالیات در ۵۰ سال اخیر، آن را بعد از VAT، در جایگاه دوم قرار داده است. تا سال ۲۰۰۱ تعداد کشور‌های مجری این مالیات ۱۱۴ کشور بود، اما این تعداد در پایان سال ۲۰۱۷ به ۱۸۷ کشور افزایش یافته است (جدول ۱)».

*کسب درآمد از عواید سرمایه ای، هدف اصلی دولت‌ها از اخذ این مالیات نیست

در ادامه این بخش از گزارش سازمان امور مالیاتی آمده است: «نوسانات شدید درآمدی این مالیات، سبب شده تا کسب درآمد از عواید سرمایه‌ای، هدف اصلی دولت‌ها از معرفی این مالیات نباشد و سهم ناچیز این مالیات از کل مالیات بر درآمد (کمتر از ۴ درصد) در بسیاری ازکشورها، گواه این مدعاست. در تبیین دلایل وضع این مالیات به افزایش یکپارچگی، انسجام و کارایی نظام مالیاتی، بازتوزیع درآمد و ثروت در جامعه و همچنین کاهش انگیزه‌های سوداگرانه در بازار برخی دارایی‌ها، از طریق این مالیات اشاره می‌شود. اگرچه نبایستی از اثرات درآمدی این مالیات بویژه در کشور‌هایی که تورم بالایی را تجربه می‌کنند، غافل شد. اما با این حال، اثرات درآمدی این مالیات در کشور‌هایی نظیر ایران به نحوه برخورد با عایدات کوتاه مدت و بلندمدت، تعدیلات تورمی، نحوه بر خورد با مسکن اصلی و ... بستگی دارد».

*انباشت سرمایه در دست ثروتمندان با بی توجهی به مالیات بر عایدی سرمایه

سازمان امور مالیاتی سپس به بررسی تبعات عدم اخذ مالیات بر عایدی سرمایه در کشور پرداخته و اعلام کرده است: «یکی از مشکلات کنونی نظام مالیاتی ایران، گستردگی معافیت‌ها و به تبع آن محدود بودن پایه‌های مالیاتی است. این موضوع نه تنها موجب تحمیل بار مالیاتی بودجه دولت بر قشر محدودی از اشخاص و فعالان اقتصادی شده، بلکه تحریف تصمیمات سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را نیز به دنبال داشته است. در حال حاضر، بخش قابل توجهی از درآمد اشخاص در قالب عایدات سرمایه‌ای، از پرداخت مالیات معاف است. فقدان نظام مالیات بر عایدی سرمایه، علاوه بر تحریف تصمیمات سرمایه‌گذاری به نفع دارایی‌های غیرمولد، بدتر شدن توزیع درآمد در جامعه به نفع افراد ثروتمند و در نتیجه مخدوش شدن عدالت اجتماعی، موجب انباشت سرمایه در دست عده‌ای محدود و آن هم به شکل دارایی‌های غیرمولد و معاف از مالیات، شده است. از این رو، عدم وضع مالیات بر عایدی سرمایه درکشور، از طریق اثرات تنازلی موجب بدتر شدن وضعیت توزیع درآمد درکشور خواهد شد و لذا یکی از راه‌های بهبود مؤثر توزیع درآمد در جامعه، وضع مالیات بر عایدی سرمایه است. این مالیات قدرت تصاعدی بودن سیستم مالیاتی را افزایش میدهد، چراکه از این طریق میتوان از افراد ثروتمند جامعه مالیات بیشتری دریافت و در نتیجه به بازتوزیع درآمد در جامعه کمک کرد».

*عدم اخذ مالیات بر عایدی سرمایه، مانع جدی خانه دار شدن افراد نیازمند

در ادامه گزارش معاونت پژوهش سازمان امور مالیاتی درباره تبعات عدم اخذ مالیات بر عایدی سرمایه در کشور آمده است: «علاوه بر نگرانی‌های مربوط به توزیع درآمد در کشور، نبود مالیات بر عایدی سرمایه به نفع سرمایه‌گذاری در برخی دارایی‌ها نظیر املاک و مستغلات و سهام است. عدم اخذ این مالیات بویژه از بخش املاک و مستغلات، از طریق تحریک تقاضای سفته بازی در بازار مسکن، خانه دار شدن افراد نیازمند را با مانع جدی روبرو کرده است. علاوه بر این، به دلیل معاف بودن عواید حاصل از خرید و فروش دارایی‌ها در این بخش، درآمد سرشاری نصیب برخی افراد می‌شود و این امر با اصل عدالت مالیاتی نیزدر تضاد است».

* تبدیل بازار مسکن، سکه، ارز و خودرو به جولانگاه سفته بازان نتیجه بی توجهی به CGT

سازمان امور مالیاتی سپس به نقش مهم فقدان نظام کارآمد مالیات بر عایدی سرمایه در تشدید تورم برخی بازار‌های اقتصادی در یک سال اخیر اشاره کرده است. در این بخش از این گزارش آمده است: «با عنایت به تحولات اقتصادی کشور در یک سال اخیر، بسیاری از صاحبنظران و سیاستگذران اقتصادی بر این باورندکه یکی از علل عمده آشفتگی بازار برخی دارایی‌ها نظیر بازار مسکن، سکه، ارز، خودرو ... در کشور، فقدان یک نظام کارآمد مالیات بر عایدی سرمایه است. نبود این سیستم مالیاتی، بازار دارایی‌های مزبور را به جولانگاه سفته بازان تبدیل کرده و سبب شده تا این افراد، علاوه بر کسب درآمد‌های سرشار، به افزایش هرچه بیشتر قیمت در این بخش و نوسانات آن دامن بزنند».

*اخذ مالیات بر عایدی سرمایه بسیار ضروری است

در پایانی بخش «مقدمه» گزارش معاونت پژوهش سازمان امور مالیاتی آمده است: «با عنایت به مطالب فوق، انجام اقدامات لازم برای طراحی و پیاده سازی یک سیستم کارآمد مالیات بر عایدی سرمایه در کشور بر اساس الگو‌های برتر جهانی، شرایط اقتصادی کشور و اهداف مدنظر دولت بسیار ضرروی می‌باشد».