چشم‌تنگی کره‌ای‌ها به‌روی بازار ایران

صبح نو: همیشه گفته‌اند دوست و دشمن را باید در روز‌های سختی شناخت. حالا با خروج آمریکا از برجام و زدن زیر میز یک توافق جهانی می‌توان کشور‌های دوست و دشمن را بهتر شناخت. از روزی که آمریکا از برجام خارج شده، موجی از واکنش‌ها درباره برجام به‌عنوان یک توافق بین‌المللی و ادامه فعالیت اقتصادی و ارتباط با ایران از سوی کشور‌های مختلف نیز ظهور و بروز یافته است. در این میان کشور‌هایی که در سال‌های اخیر توانسته‌اند سهم قابل توجهی از بازار ایران را به دست بیاورند و به عبارتی تلاش‌کرده‌اند دوستی خود با دولت و مردم ایران را با فروش هرچه بیشتر انواع محصولات خود نشان بدهند، عیار جدیدی از خود را به نمایش گذاشته‌اند. پرچمدار این ماجرا کره‌جنوبی است.

بازار‌های جهانی در سال‌های اخیر شاهد حضور گسترده اجناس تولیدی چشم‌بادامی‌ها بوده است. کشور ما نیز در این چرخه اقتصادی، بازار بزرگی برای تولیدات کشور‌های شرق آسیاست. اگرچه در یک دهه اخیر چینی‌ها در این بازار‌ها حضور پررنگی داشته‌اند، اما نباید از قدرت‌های نوظهور دیگر کشور‌های شرق آسیا غافل شد. کره‌جنوبی که در ابتدای دهه‌۶۰ میلادی کشوری بسیار فقیر بود همزمان با روز‌هایی که کشور ما نیز حرکت به سمت صنعتی‌شدن و توسعه را آغاز کرد، قدم در راه توسعه گذاشت. حالا کره‌جنوبی جزو قدرت‌های اقتصادی جهان محسوب می‌شود و در بسیاری از شاخص‌ها رتبه‌های بالایی دارد. در یک دهه گذشته نیز کره‌جنوبی توانسته است بازار گسترده لوازم خانگی، خودرو و نیز گوشی تلفن همراه را در ایران به خود اختصاص دهد، چه آنکه الان در خانه تمام ایرانیان حتماً محصولی الکترونیکی از تولیدات سامسونگ و ال‌جی به‌عنوان پرچمداران تولید لوازم خانگی در جهان وجود دارد. البته خانواده‌های مرفه‌تر ایرانی سوار بر خودرو‌های کره‌ای در خیابان‌های شهر‌ها رفت و آمد می‌کنند. بر اساس اطلاعات منتشر شده در سایت اقتصادی وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران، کره‌جنوبی کشور دارای پایه‌های صنعتی و متکی صرف بر صادرات، دارای عنوان‌های یازدهمین اقتصاد بزرگ جهان، چهارمین اقتصاد برتر آسیا و هشتمین صادرکننده بزرگ جهان در سال‌۲۰۱۶ میلادی است. این کشور در سال‌۲۰۱۵ با میزان تولید ناخالص داخلی (GDP) به ارزش ۳۸/۱‌تریلیون دلار حائز رتبه یازدهمین اقتصاد بزرگ جهان شد. ‌ می‌روند یا می‌مانند؟ خروج آمریکا از برجام نگرانی‌های متعددی را به‌خصوص در عرصه اقتصادی برای فعالان این عرصه ایجاد کرد. در این میان هر از گاهی خبری درباره لغو فلان قرارداد اقتصادی به گوش می‌رسد که از جمله آن‌ها می‌توان به قرارداد‌های ایران با شرکت‌های ایرباس، بوئینگ، ATR اشاره کرد. همچنین خروج برخی شرکت‌های نفتی اروپایی از ایران یا قطع همکاری برخی بانک‌ها از این جمله هستند. اما خبر دیگری که در روز‌های گذشته بسیار به چشم آمد مربوط به خبر رویترز درباره توقف بارگیری نفت ایران توسط کره‌جنوبی بود. اگرچه این خبر چند ساعت بعد توسط اکانت توییتر سفارت کره‌جنوبی در تهران تکذیب شد و حتی خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران نیز خبری در تکذیب این موضوع منتشر کرد، اما نباید از تأثیر منفی این خبر بر افکار عمومی غافل شد.

سفارت کره‌جنوبی در بیانیه‌ای که به‌همین منظور منتشر شد، اعلام کرد: «دولت کره‌جنوبی در حال انجام مذاکراتی سخت با آمریکا است تا بتواند نظر موافق آن کشور را جلب و واشنگتن را مجاب و متقاعد سازد به اینکه کره‌جنوبی را از تحریم‌های اقتصادی کاخ سفید علیه ایران مستثنی کند.» این در حالی است که بازار‌های ایران در یک دهه اخیر به روی انواع محصولات کره‌ای به خصوص در بازار‌های لوازم خانگی، خودرو و تلفن همراه باز بوده و نمایندگان تولیدکننده این محصولات کره‌ای سود سرشاری از بابت حضور در ایران به‌دست آورده‌اند. اگرچه در یکی دو ماه اخیر با توجه به نوسانات ارزی قیمت گوشی‌های موبایل برند‌های کره‌ای و حتی خودرو‌های تولیدی این کشور با افزایش چند برابری مواجه شده‌اند.

اگرچه روابط سیاسی ایران و کره‌جنوبی از سال‌۱۹۶۲ میلادی برقرار شده، اما ۱۳‌سال بعد از آن تاریخ و در سال‌۱۹۷۵ بود که نخستین کمیسیون مشترک اقتصادی و فنی بین این دو کشور برگزار شد که نتیجه آن آغاز همکاری‌های تجاری و بازرگانی در حوزه نساجی، شیلات، مخابرات و ... بود. کره‌جنوبی در یک دهه اخیر نیز تبدیل به یکی از همپیمانان اصلی اقتصاد ایران شده است. کره‌جنوبی در سال‌۹۴ در جایگاه پنجمین کشور وارد کننده محصولات ایران قرار گرفت در همان سال سومین کشور صادرکننده محصولات خود به ایران بوده است. البته این رتبه از سال‌۹۲ در اختیار این کشور بوده است. حدود ۷‌سال قبل و در سال ۲۰۱۱ میلادی هم دو کشور حدود ۱۷ میلیارد دلار مبادلات تجاری داشتند.

قبل از برجام، پس از برجام تا پیش از امضای برجام از سوی پنج کشور و آمریکا، وعده‌های بسیاری درباره رفع یک‌باره تحریم‌ها و باز شدن دروازه‌های اقتصادی جهان به‌روی کشور مطرح می‌شد. اگرچه بعد از امضای برجام نیز دولت‌ها و کشور‌های مختلفی برای گسترش روابط تجاری و اقتصادی خود با ایران اعلام آمادگی کردند. کره‌جنوبی نیز در این زمینه اقداماتی را انجام داد. نخستین اقدام در این ارتباط سفر رییس‌جمهوری وقت این کشور به ایران با یک هیات بلندپایه اقتصادی بود. یکی از نتایج این سفر اقتصادی انعقاد تفاهم‌نامه هشت میلیارد یورویی بین ایران و کره‌جنوبی بود که البته هرگز به مرحله اجرایی نرسید. با این وجود سیگنال‌های دریافتی از کره‌جنوبی درباره کاهش روابط اقتصادی با ایران در‌حال‌حاضر نگران‌کننده است. در سال گذشته کره‌جنوبی با ۸۴۲‌میلیون دلار تراز مثبت چهارمین شریک تجاری ایران در بخش صادرات و پنجمین در بخش واردات بود. در این میان نباید از این نکته غافل شد که کره‌جنوبی پنجمین واردکننده بزرگ نفت دنیاست و ایران سهم بسیاری در تأمین نفت این کشور دارد به‌طوری که در سال‌۲۰۱۷ میلادی ایران بیش از ۸/۷‌میلیارد دلار نفت به کره‌جنوبی صادر کرد. اما روی دیگر ماجرا از ابتدای سال جاری میلادی رقم خورد که همراه با کاهش سطح واردات نفت از ایران همراه بود و منجر به کاهش حدود ۴۰‌درصدی واردات نفت از سوی کره‌جنوبی شد.

در سال‌۲۰۱۳ که دور گذشته تحریم‌های ایران بود کره‌جنوبی تلاش کرد تا آسیب‌های ناشی از روابط تجاری خود با ایران را به کمترین میزان ممکن برساند با این وجود ۲۳۰۰‌شرکت کوچک کره‌ای که به طور کامل وابسته به تجارت با ایران بودند خساراتی را دریافت کردند. این در حالی است که شرکت‌های بزرگ کره‌ای فعال در ایران، چون کیاموتورز، هیوندائی، سامسونگ و ال‌جی با وجود هزاران مشتری و خریدار نیازمند دریافت خدمات پس از فروش با مشکلاتی در زمینه دریافت خدمات مواجه شدند.

مردم چه می‌گویند؟ آقای احمد فرزامی، مالک یک دستگاه خودروی سانتافه مدل ۲۰۱۴‌میلادی است. او می‌گوید: دو سه سال قبل گیربکس ماشین به مشکل خورد و از طریق نمایندگی نتوانستم گیربکس را تهیه کنم. از طریق یک آشنا، گیربکسی دست دوم از امارات خریدم و وارد کردم. در شرایط فعلی هم که تحریم‌ها دوباره شروع شده به احتمال زیاد در تأمین لوازم یدکی مورد نیاز ماشین به مشکل خواهیم خورد.

آقای عماد صالح‌آبادی هم یک گوشی موبایل سامسونگ دارد که کمتر از یک‌سال قبل آن را به قیمت یک‌میلیون‌و‌۳۰۰‌هزار تومان خریده است، اما هفته گذشته که برای تعمیر صفحه نمایش گوشی به نمایندگی مراجعه کرده هزینه یک میلیون ۴۰۰‌هزار تومانی از وی درخواست شده ضمن اینکه گفته شده باید دو ماه در نوبت بماند تا قطعه برسد.

البته او گوشی خود را در بازار آزاد با هزینه مشابه تعمیر کرده است چراکه اعتقاد دارد در اوضاع فعلی اقتصادی کشور و خدمات ناقص شرکت‌ها دیگر نمی‌تواند گوشی جدیدی بخرد.

نگرانی‌ها در حوزه لوازم خانگی کره‌ای برای مردم ملموس‌تر است. رضاکه به تازگی یک دستگاه تلویزیون سامسونگ خریده می‌گوید: حدود هفت‌میلیون تومان برای این تلویزیون پول دادم که چند ماه قبل قیمت آن خیلی کمتر بود، اما نمی‌دانم به چه دلیلی این شرکت قیمت اجناس تولید قبل خود را هم بالا برده است. ضمن اینکه فروشنده می‌گفت: بخر که این قیمت قبل است و در روز‌های بعد بیشتر خواهد شد. یک خانم هم که برای خرید جهیزیه به یکی از نمایندگی‌های سامسونگ در سه‌راه امین‌حضور مراجعه کرده است، می‌گوید: ماشین‌های سامسونگ به یک‌باره شاهد افزایش قیمت بوده‌اند در‌حالی‌که مسوول فروش می‌گوید این‌ها در ایران مونتاژ می‌شوند.

حالا در شرایطی که ایرانیان به‌طور مستقیم از محصولات کره‌ای استفاده می‌کنند و باید خدمات مورد نیاز پس از فروش را هم دریافت کنند باید دید نمایندگی‌های محصولات و کارخانه‌های کره‌ای چه برنامه‌ای برای رفع نگرانی افکار عمومی ایرانیان از بابت خروج از ایران دارند؟

خوشحالی از بابت کمک کره‌ای‌ها به ایران هفته گذشته بود که رییس مجمع ملی واردات درباره تیره‌شدن روابط تجاری ایران با کره‌جنوبی گفت: تجدیدنظر کره‌ای‌ها در زمینه برقراری ارتباط نفتی با ایران برای توسعه مناسبات اقتصادی جای امیدواری دارد. آن‌طور که آقای علیرضا مناقبی به سایت تجارت‌نیوز گفته است: ما باید از این پس در این مسیر از فضای ایجاد شده خوب استفاده کرده و بهره لازم را ببریم؛ چرا که تا به امروز کره‌جنوبی مبادلات و مراودات خوبی را با ما برقرار کرده و در بسیاری از مواقع کمک حال ما بوده، مبادلات را در سطح مطلوبی توسعه و گسترش داده و از طرف دیگر در برخی مواقع نیز مبادلات را محدود کرده است؛ بنابراین همین که طی این شرایط در زمینه خرید نفتی آمادگی خود را اعلام کرده جای خوشحالی دارد که از این پس در گردآب جنگ تجاری با دنیا غرق نشویم.

مقام ارشد وزارت خارجه کره‌جنوبی: روابط ما با آمریکا مهم است خبر‌های جدید حاکی از آن است که حدود دو ماه قبل کره هیاتی اقتصادی را به تهران اعزام کرده و از سوی دیگر قصد دارد تا رایزنی‌های را با دولت آمریکا انجام دهد. بر اساس گزارشی که خبرگزاری تسنیم در نیمه تیرماه منتشر کرد یک مقام ارشد وزارت خارجه کره‌جنوبی گفته است: ما تصور می‌کنیم که اعمال تحریم‌های مجدد آمریکا علیه ایران، نه تنها تأثیر مهمی بر صنایع پتروشیمی ما خواهد داشت بلکه کل سیستم پرداخت ارزی بین ایران و کره‌جنوبی را مختل خواهد کرد.

این مقام ارشد وزارت خارجه کره‌جنوبی گفته: در حالی که روابط ما با آمریکا مهم است، در عین حال روابط ما با ایران نیز با اهمیت است. البته سئول گزینه دیگری غیر از مشارکت در تحریم‌ها ندارد، ولی تمایل دارد که نهایت تلاش خود را برای حفظ روابط با ایران انجام دهد.