سدسازی خوب است یا بد؟
در این روز‌ها که محدودیت‌های آب و قطعی وقت و بی‌وقت آن بیشتر شده است، بیش از هر زمان دیگری وجود بحران آب را در ایران درک می‌کنیم. در این شرایط یک متخصص مدیریت منابع آب اعتقاد دارد مشکل آب ایران از مرحله بحران گذشته و دچار ورشکستگی شده است.
خبرگزاری ایسنا: در این روز‌ها که محدودیت‌های آب و قطعی وقت و بی‌وقت آن بیشتر شده است، بیش از هر زمان دیگری وجود بحران آب را در ایران درک می‌کنیم. در این شرایط یک متخصص مدیریت منابع آب اعتقاد دارد مشکل آب ایران از مرحله بحران گذشته و دچار ورشکستگی شده است.
مهدی میرزایی با اشاره به اینکه غیر از پذیرش ورشکستگی آب ایران راهکاری وجود ندارد، تصریح کرد: باید بپذیریم که در بن‌بست آبی قرار داریم و باید این موضوع مهم را با مردم هم در میان بگذاریم. پذیرش ورشکستگی آبی، مهمترین کار در شرایط موجود است پس از پذیرش این موضوع، باید مردم را در جریان آن بگذاریم.
بحران آب در ایران ثابت شده است
افزون بر این، علی مریدی- کارشناس مدیریت منابع آب - هم در گفتگو با ایسنا در مورد بحران آب توضیح داد که در گزارش‌های بین‌المللی برای تعریف بحران آب شاخص‌هایی تعیین شده است. در این میان دو شاخص اهمیت بیشتری دارد؛ یکی سرانه آب است که طی آن نسبت دو عامل «حجم آب» و «جمعیت» مورد بررسی قرار می‌گیرد. اگر عدد به دست آمده از این کسر زیر ۱۲۰۰ باشد یعنی وارد تنش آبی شده‌ایم و بحران آب آغاز شده است.
این استاد دانشگاه شهید بهشتی تاکید کرد: با سنجش شاخص سرانه آب همچنین بررسی نسبت میزان مصرف و آب موجود کشور متوجه می‌شویم که ایران وارد مرحله بحران آب شده است. در کشور ما هیچ کنترلی روی مصرف آب وجود ندارد و خشکی تالاب‌ها و رودخانه‌هاو وقوع گرد و خاک ناشی از از خشکی این اکوسیستم‌ها بحران آب را در ایران تایید می‌کند. اقتصاد آب در ایران نادیده گرفته می‌شود
او ضمن انتقاد شدید از وضعیت قیمت‌گذاری منابع آبی کشور گفت: متاسفانه «اقتصاد آب» در کشور ما به طور کلی نادیده گرفته می‌شود. به همین علت آب یک کالای مفت و رایگان به حساب می‌آید و همین موضوع منجر به بدمصرفی در حوزه آب شده است.
مریدی تاکید کرد: اگر طرح هدفمندسازی یارانه‌ها به‌درستی اجرا می‌شد و منابع ارزشمند کشور از جمله آب با قیمت واقعی در اختیار مردم قرار می‌گرفت، به‌طور قطع می‌توانستیم مصرف آب را کنترل و بحران آب را حل کنیم و به جای پرداخت یارانه نقدی، تجهیزات کاهش مصرف را در اختیار شهروندان قرار دهیم.
این کارشناس مدیریت منابع آب و مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان محیط زیست در گفت و گوی دیگری سوء مدیریت منابع آب را دلیل بحران فعلی و تنش آبی دانست و گفت: سهم شرب و صنعت از مصرف آب زیر ۱۰ درصد و ۹۰ درصد سهم بخش کشاورزی است. در نقاطی مثل تهران، کرج، اصفهان و مشهد این سهم بخش کشاورزی در مصرف منابع آب بیشتر است.
وی در مورد تمهیدات سازمان محیط زیست برای حل بحران آب گفت: سازمان حفاظت محیط زیست به‌طور مشخص متولی حفاظت از تالاب‌ها و رودخانه‌های کشور است، اما تا پنج سال پیش هم ضرورت حفاظت از تالاب‌ها و رودخانه‌ها هم به رسمیت شناخته نمی‌شد.
آب مصداق حقوق بشر است
این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط زیست اظهار کرد: در سازمان قانون جامع تالاب‌ها را تصویب کرده‌ایم و هم‌اینک در حال تدوین آئین‌نامه‌های مربوط به آن هستیم. اقدامات ما در حوزه آب‌های فرامرزی شامل حوزه دیپلماتیک و پیگیری‌های حقوقی است بنابراین این موضوع مهم باید جا بیفتد که آب کالای مبادله‌ای بین کشور‌ها نیست و مصداق حقوق بشر است.
مریدی ادامه داد: در مجامع بین‌المللی باید طرح دعوی کنیم و حق‌آبه زیست محیطی تالاب‌ها و رودخانه‌ها و حق‌آبه تاریخی در دو حوزه شرب و کشاورزی کشورمان را از همسایگان دریافت کنیم.
وی همچنین درباره دیپلماسی آب در یک برنامه رادیویی گفت: در این راستا بایستی بازار‌ها و روابط مشترک با همسایگان ایجاد شود و حول محور آب، مبادلات مختلف را شکل دهیم. به این معنا که به ازای تغییر مسیر رودخانه هامون که از سوی افغانستان صورت گرفته، می‌توان از ظرفیت بادی شرق کشور استفاده و انرژی بادی تولید کنیم و در اختیار افغان‌ها بگذاریم و به این ترتیب یک بازار آب و انرژی در آن ناحیه تشکیل دهیم. کم‌آبی یک واقعیت طبیعی است
بنفشه زهرایی- عضو هیات علمی دانشگاه تهران و مدیرکل دفتر مدیریت مصرف و ارتقای آب و آبفای وزارت نیرو- اظهار کرد: مقابله با کم‌آبی راهی به جز سازگاری و همزیستی ندارد، در حالی‌که عده زیادی از مردم گمان می‌کنند که باید با موضوع کم‌آبی در جنگ باشند.
وی با اشاره اهمیت خودکفایی و امنیت غذایی در کشور گفت: سقف منابع طبیعی موجود در کشور اجازه خودکفایی غذایی را فقط در یک بازه جغرافیایی خاص فراهم می‌کند. تولید داخلی، صادرات و واردات محصولات کشاورزی، رژیم و الگوی غذایی و موضوع کشت فراسرزمینی از جمله موارد موثر بر ایجاد امنیت غذایی هستند. کم‌آبی طبیعی است
این عضو هیات علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه موضوع کم‌آبی یک واقعیت طبیعی است، اظهار کرد: در طول تاریخ تمامی اقلیم‌های ایرانی با موضوع کم‌آبی مواجه شده و بر اساس شرایط زمانه شیوه زندگی خود را با جغرافیایی خود تطبیق داده‌اند.
زهرایی با بیان اینکه نیاز غذایی مردم باید با بهترین کیفیت تامین شود، گفت: استفاده از امکانات جدید در حوزه کشاورزی زمانی امکان‌پذیر می‌شود که چرخه تولید محصولات کشاورزی حاضر بدون نقض و عیب پیش رود. در حال حاضر گلخانه‌های تاسیس شده توسط نخبگان می‌توانند بالاترین بهره‌وری در حوزه تولیدات کشاورزی را ارائه دهند. آب در صنعت کشاورزی مجانی است
این عضو هیات علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه آب در صنعت کشاورزی کالایی مجانی به شمار می‌آید، اظهارکرد: صرفه جویی در مصرف آب برای گلخانه‌های علمی در کشور توجیه اقتصادی ندارد چراکه فرآیند دستیابی به صرفه جویی هزینه‌های بیشتری را نسبت به مصرف آب بیشتر در پی دارد./چ
بحران آب در ایران بحرانی ماندگار است
حبیب‌الله مجیدی ایرج- پژوهشگر بخش کشاورزی در سازمان تحقیقات کشاورزی- اظهار کرد: قشر خبره و تحصیلکرده کشاورزی باید بتوانند با ایجاد برنامه‌های جدید و بهره‌برداری از روش‌های علمی روز دنیا کشاورزی سنتی را به سمت کشاورزی علمی سوق دهند.
کشاورزی در ایران با تکنولوژی‌های روز دنیا پیش نمی‌رود
وی در ادامه گفت: در حال حاضر کشور‌های توسعه‌یافته با بهره‌برداری از پدیده‌های علمی جدید می‌توانند با حداقل آب و تبخیر، محصولات کشاورزی متعددی را پرورش دهند و برداشت کنند. متاسفانه کشاورزی حاضر در ایران با تکنولوژی‌های روز دنیا پیش نمی‌رود.
مجیدی ایرج با اشاره به اینکه نگاه ایرانیان به کشاورزی نگاهی معیشتی است، اظهارکرد: پیشرفت در حوزه کشاورزی زمانی واقع می‌شود که فعالان این حوزه با رویکردی جامع و غیر معیشتی مشغول به کار شوند. آب؛ ابزار سیاست
وی با تاکید بر اینکه آب یکی از مهمترین ابزار‌های سیاست و سیاستمداران است، اظهار کرد: متاسفانه بحران آب در ایران بحرانی ماندگار است به طوری‌که با گذشت زمان خطرات ناشی از بحران آب بیشتر به چشم می‌خورد.
بحران امنیت غذایی به دنبال بحران آب
این پژوهشگر حوزه کشاورزی با بیان اینکه بحران آب در حال گسترش است، توضیح داد: تنظیم تعادل جمعیت و ایجاد امنیت غذایی در کشور از مهمترین موضوعاتی هستند که در پی گسترش بحران آب همه گیر خواهد شد.
مصطفی فدایی‌فرد - رئیس کمیته ارزیابی سیلاب از کمیته ملی سد‌های ملی بزرگ ایران- اظهارکرد: اگر طرح آمایش سرزمینی درست اجرا شود، جمعیت را باید تشویق کنیم به کنار دریا‌ها و منابع آبی بروند.
سدسازی خوب است یا بد؟
وی در مورد سدسازی‌های گسترده در کشور گفت: بعد از چند سال که مسئولان اعتقاد داشتند سدسازی بد است، به این نتیجه رسیده‌ایم که سدسازی خوب است، اما در ساخت آن افراط شده است. تا چند سال مسئولان درگیر این بودند که سد کلا بد است و همه سد‌ها باید جمع شود و در این زمینه نگاه، خیلی افراطی بود، اما الان خوشبختانه می‌گویند برای کشوری مانند ایران که خشک و نیمه‌خشک است، سد خوب است و در واقع تنها گزینه برای کنترل سیلاب و برطرف کردن به‌موقع نیاز آبی کشور است. در ساخت سد افراط نشده است
رئیس کمیته ارزیابی سیلاب از کمیته ملی سد‌های ملی بزرگ ایران تصریح کرد: بدون سدسازی نمی‌توانستیم تصور کنیم، کشور به چنین توسعه‌ای برسد و قطعا به سد نیاز داریم و سد‌های خوب نیز خیلی داریم و افراطی هم نشده است، اما متاسفانه سد‌های بد نیز ساخته‌ایم. در قالب طرح جامع آب که هنوز مصوب نشده همچنین در قالب طرح آمایش سرزمین، هنوز می‌توانیم سد‌های خوب بسازیم. مشاور و نماینده مجلس که برای ساخت سد بد فشار آوردند را باید مواخذه کنیم
فدایی‌فرد با تاکید بر اینکه باید سد‌های بد را شناسایی کنیم که البته امروز شناخته شده هستند، اظهارکرد: بعد از شناسایی این سد‌ها باید مشاوران و آن نماینده مجلس را که برای احداث سد فشار آورده است را مواخذه کنیم و در این صورت در آینده مشکل کمتری خواهیم داشت.
مسببان استقرار فولاد در اصفهان مواخذه شوند
وی افزود: به جز سدسازی در مورد جانمایی صنایع توسعه‌ای نیز دچار مشکل هستیم. برای مثال اصفهان با وجود آنکه پتانسیل گردشگری دارد، صنایع فولاد در این استان مستقر شده است. مسببان این اتفاق را باید به چالش بکشیم تا حداقل دیگر این اتفاقات نیفتد.
فدایی فرد اظهار کرد: بدون سد، توسعه امروز کشور امکان‌پذیر نبود، اما متاسفانه در سدسازی از جمعیت تبعیت می‌کنیم و این به دلیل نبود آمایش سرزمینی است یعنی صبر می‌کنیم ببینیم جمعیت کجا تمرکز پیدا می‌کند و بعد برای آن‌ها سد می‌سازیم و این موضوع نه فقط برای سدسازی بلکه برای دیگر صنایع نیز صدق می‌کند.
وی در پایان گفت: اگر طرح آمایش سرزمینی درست اجرا شود، جمعیت را باید تشویق کنیم به کنار دریا‌ها و منابع آبی بروند، اما متاسفانه در این زمینه هیچ کاری نمی‌کنیم و جمعیت شهری مانند تهران گسترش پیدا می‌کند و برای این جمعیت مجبور به احداث سد و دیگر صنایع هستیم.
دیدگاه تان را بنویسید