برجام برای IT هم نه نان شد نه آب

روزنامه جوان: شرکت گوگل ارتباط API (رابط برنامه‌نویسی برنامه) سرویس نقشه خود را برای آن دسته از سایت‌های ایرانی که از دامنه ir استفاده می‌کنند، قطع کرده است.

شرکت گوگل ارتباط API (رابط برنامه‌نویسی برنامه) سرویس نقشه خود را برای آن دسته از سایت‌های ایرانی که از دامنه ir استفاده می‌کنند، قطع کرده است. البته اکثر کسب‌وکار‌های آنلاین کشور با استفاده از پلتفرم بومی «سیدارمپ» رفع مشکل کرده و در این زمینه دست و پا بسته نیستند، اما سرچشمه این مشکل، عواقب آن و راهکار ما چیست؟ تحریم‌های حوزه ارتباطات و تکنولوژی دست کمی از دیگر انواع تحریم‌ها ندارد. در دوران کنونی شرایطی ایجاد شده که حذف یا فیلتر یک پیام‌رسان ساده و یک اپلیکیشن اگر مدیریت نشود، توان تبدیل به تهدید را دارد. شرکت‌های تحریم‌کننده دلیل رفتاری‌های خود با کاربران ایرانی را تحریم‌های مالی امریکا علیه کشورمان اعلام کرده‌اند، این یعنی تا مادامی که ترس از ایالات متحده برای شرکت‌های حوزه ارتباطات وجود داشته باشد حتی با وجود برجام هم جرئت ارتباط با ایران ندارند. سیدارمپ، نخستین و تنها ارائه‌کننده SKD نقشه تماماً پارسی برای پلتفرم‌های وب و موبایل است؛ درباره SKD هم باید گفت: به‌طور کلی هر شرکت بزرگی همچون اپل یا... که دارای پلتفرم اختصاصی هستند، یک SDK در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهند تا بتوانند برنامه‌های آن را توسعه دهند. اوج تحریم‌های نرم‌افزاری ایران در نیمه دوم سال ۲۰۱۷ و در دوران برجام رخ داد. در آن زمان حذف تعدادی از اپلیکیشن‌های کسب و کار‌های ایرانی از فروشگاه نرم‌افزار اپل به موضوع داغ فضای مجازی تبدیل شد. تعدادی از مهم‌ترین و پراستفاده‌ترین اپلیکیشن‌های ایرانی در فاصله‌ای کوتاه و بدون مشخص شدن دلایل حقوقی معین از فروشگاه نرم‌افزار اپل حذف شدند. تحریم ایران توسط شرکت ریسلو (Resello) هم نمونه دیگری بود. ریسلو را در ایران به عنوان بزرگ‌ترین شرکت ثبت‌کننده دامین می‌شناسند. این شرکت با ارسال پیام الکترونیکی به نمایندگان فروش خود در کشور ما اعلام کرد دیگر تصمیم ندارد در ایران فعالیت کند. به همین دلیل، کاربران بسیار زیادی مجبور شدند برای ثبت دامین‌های خود توسط شرکت‌های دیگر مجدداً هزینه پرداخت کنند. تمهیداتی که وضعیت را بدتر کرد تا قبل از مارس ۲۰۱۰ هر موقع شرکت‌هایی مانند گوگل یا مایکروسافت حتی اگر می‌خواستند خدمات ایمیل به کاربر عرضه کنند باید درخواست اخذ مجوز ویژه‌ای را به دفتر کنترل دارایی‌های خارجی (OFAC) خزانه‌داری امریکا ارائه می‌کردند تا از لحاظ قانونی اجازه عرضه آن خدمات را بگیرند. کنگره امریکا در نهایت هنگام وضع قوانین تحریمی جدید در سال ۲۰۱۰ تمهیداتی در نظر گرفت که قوانین تصویب شده روی میزان دسترسی کاربران اینترنت تأثیر نگذارد. در نتیجه خزانه‌داری هم کم‌کم معافیت‌هایی را در زمینه ارائه قانونی محصولات مختلف به ایرانیان صادر کرد. خدمات تجاری نه‌تن‌ها غیر‌مجاز دانسته شده، بلکه تفسیر نوع خدمات نیز به عهده خود شرکت‌ها گذاشته شده که در عمل ابهامات زیادی ایجاد کرده است. هر قدر روند دریافت مجوز برای یک شرکت و همچنین تعریف محصول یا خدمات ارائه شده تحت‌عنوان ابزار ارتباطی شخصی مشکل‌تر باشد؛ عرضه آن هم توسط شرکت مربوطه نیز غیر‌محتمل‌تر خواهد بود. به همین دلیل است که ابزار‌های برنامه‌نویسی و خدمات میزبانی مانند AppEngine یا تبلیغات و Analytics گوگل مسدود است. تفسیر با خودتان! شرکت‌ها سعی می‌کنند محتاط باشند و گاهی زیاده‌روی می‌کنند. مثلاً شرکت گوگل کل خدمات AppEngine را مسدود کرده تنها به این دلیل است که کسی برای میزبانی از ایران از آن استفاده نکند. زبان فارسی نیز به همین دلیل به کندی مورد پشتیبانی قرار می‌گیرد. قوانین تحریم‌ها پیچیده است و به طور عمده هیچ رهنمود مشخصی به شرکت‌ها ارائه نمی‌شود. دولت امریکا آیین‌نامه‌ها و خط‌مشی را تدوین کرده است، ولی تفسیر و اعمال آن‌ها به عهده خود شرکت‌هاست که نتایج بین شرکت‌ها متفاوت است. بسیاری از شرکت‌ها از آنجا که امکان جداسازی خدمات و محصولات مجاز و غیر‌مجاز خود را ندارند، ترجیح می‌دهند به طور کل دسترسی ایرانی‌ها را قطع کنند. در تفسیر قوانین خزانه‌داری امریکا، بین شرکت‌های امریکایی هماهنگی وجود ندارد. مثلاً در گوگل سرویسی مانند Gmail باز است، اما سرویس Analytics (ابزار آمار بازدیدکنندگان سایت) در ایران مسدود است. به توان خودمان تکیه کنیم بیشتر شرکت‌های خارجی از ترس جریمه ترجیح می‌دهند ریسک کمتری متحمل شوند و از ایران دوری کنند. با این حال برعکس این هم می‌تواند رخ دهد. یکی از راهبرد‌های مؤثر، پیدا کردن رقیب یک شرکت است که خدمات خود را روی ایران محدود نکرده است. یعنی استفاده از تکنولوژی شرکت‌هایی که انگیزه ورود به بازار فناوری ایران را دارند و اپلیکیشن‌های ایرانی را قوی‌تر می‌کنند. این نوع تحریم‌ها صرفاً روی زندگی مردم تأثیر گذاشته است، درحالی‌که بر طبق مجوز GL- D۱ (مجوزی که از سوی وزارت خزانه‌داری امریکا صادر شده و طبق آن خدمات مرتبط با مردم تحت تأثیر تحریم قرار نمی‌گیرد) نباید با فعالیت اشخاص و استارت‌آپ‌های ایرانی ارتباط پیدا کنند. طی دو سال اخیر، فعالیت‌های زیادی در رسانه‌های بین‌المللی پیرامون جامعه استارت‌آپی ایران انجام شده است. داستان‌ها و موفقیت‌های نقل شده و این مطالب نقش اساسی در معرفی روایتی متفاوت برای سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی در استارت‌آپ‌های کشور باید داشته باشد.