«ترس»، عامل شکست «برجام اروپایی»

خبرگزاری تسنیم: در روز‌های گذشته مقامات عالی رتبه اروپایی و دیپلمات‌های این کشور در جلسات متعددی که در گوشه و کنار این قاره سبز از بروکسل تا بلغارستان برگزار کرده اند بر یک نکته مهم تاکید دارند و آن پایبندی به برجام و ادامه مسیری است که از بیش از دو سال پیش آغاز کرده اند. بعد از خروج آمریکا از برجام و دستور دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا اکثر مقامات اروپایی به گونه‌ای به حمایت از برجام و اقدامات ایران طبق این معاهده بین المللی پرداخته اند که بسیاری از تحلیلگران این برخورد اروپایی‌ها درمقابل آمریکا را بی سابقه می‌دانند. مقامات ارشد اروپایی از رئیس جمهور فرانسه گرفته تا صدراعظم آلمان و حتی نحست وزیر انگلستان حالا روی یک نکته پافشاری دارند و آن هم برجام بدون آمریکا است و در این بین مهم‌ترین سپر اروپا برای مقابله با بازگشت تحریم‌های آمریکا و استثنا کردن شرکت‌های اروپایی استفاده از قوانین ۲۰ سال پیش خود در مقابل تحریم‌های آمریکایی است. قانونی که در سال ۱۹۹۶ در زمینه تقاضا‌ها حول تحریم ثانویه آمریکا علیه کوبا، ایران و لیبی از سوی اتحادیه اروپا، تصویب شد، اما از آن استفاده نشد و حالا می‌تواند برای مستثنا شدن شرکت‌های اروپایی در ارتباط با همکاری با ایران کار برد داشته باشد و به نوعی چتر حمایتی برای شرکت‌های اروپایی که در ایران سرمایه گذاری کرده اند و یا به دنبال سرمایه گذاری هستند، باشد. دو روز پیش کمیسار اتحادیه اروپا در امور داخلی اعلام کرد: «اگر لازم باشد از این قوانین استفاده کنیم، ما آماده ایم.» همچنین «جین کلود جانکر» رییس کمیسیون اروپا یک روز پیش در نشست خبری گفت: «اتحادیه اروپا قانونی را تا روز جمعه وضع خواهد کرد که به موجب آن شرکت‌های اروپایی را از تحریم‌های آمریکا علیه ایران منع خواهد کرد. این قانون هیچ دادگاهی را در جهت اعمال جریمه که ممکن است از سوی کاخ سفید علیه شرکت‌های اروپایی بمنظور انجام تجارت در جمهوری اسلامی ایران وضع می‌کند، به رسمیت نمی‌شناسد.» او گفت: «به عنوان کمیسیون اروپا وظیفه داریم که از شرکت‌های اروپایی حفاظت کنیم. اکنون نیاز به اقدام در این راستا داریم و این دلیلی است که در حال راه اندازی فرآیند فعال کردن «بخشنامه مسدود کردن» که مربوط به سال ۱۹۹۶ میلادی است، هستیم و این کار را انجام خواهیم داد. همچنین تصمیم گرفتیم که به بانک سرمایه گذاری اروپا اجازه دهیم تا به سرمایه گذاری شرکت‌های اروپایی در ایران تسهیل بخشد. کمیسیون اروپا خودش همکاری با ایران را حفظ خواهد کرد. اما با وجود این حمایت‌های بسیار قوی اتحادیه اروپا از ادامه برجام و فعالیت شرکت‌های اروپایی در ایران در روز‌های گذشته اخبار متعددی از احتمال قطع همکاری‌های شرکت‌های اروپایی با ایران منتشر می‌شود، برای مثال شرکت توتال قول نفتی فرانسوی اعلام کرده است که با ایران قطع رابطه خواهد کرد و دیگری علاقه‌ای به سرمایه گذاری در فاز ۱۱ پارس جنوبی ندارد و یا مسئولان شرکت نفتی انی ایتالیا گفته اند که سرمایه گذاری جدیدی در کشورمان انجام نخواهد داد و حتی شرکت فولادساز دانیلی هم از خروج از ایران خبر داده است. اما سوال اصلی این است که چرا با وجود حمایت‌های اتحادیه اروپا و کشور‌های اروپایی شرکت‌های اروپایی از بازگشت تحریم‌های آمریکا می‌ترسند؟ پاسخی که باید جواب آن را در دو نکته دانست؛ اول حجم روابط این شرکت‌ها با آمریکا و سرمایه گذاری و حضور در این شرکت‌ها در آمریکا است و دوم اثرات روانی ترس از تحریم‌های آمریکا است که باعث می‌شود ادامه فعالیت‌های شرکت‌های اروپایی با ایران سخت شود. این یک واقعیت است که ایران در راه ادامه همکاری اقتصادی با مقامات و دولت‌های اروپایی که با شرکت‌های بین المللی اروپایی و اتحادیه‌های صنعتی، تجاری، کشاورزی و... این کشور‌ها طرف قرار داد است و این شرکت‌ها هم در نهایت به دنبال حفظ منافع اقتصادی خود هستند. رئیس جمهور فرانسه در پایان نشست سران اروپا در بلغارستان در واکنش به سوال خبرنگاران در ارتباط با خروج توتال از ایران گفت: «ما نمی‌خواهیم شرکت‌های فرانسوی را به ماندن در ایران مجبور کنیم؛ رئیس‌جمهور فرانسه، مدیر عامل توتال نیست. من خواهان آن هستم که شرکت‌های فرانسوی بتوانند با توجه به پتانسیل بازار ایران، در این کشور بمانند، ولی مدیر اجرایی توتال از منافع خودشان دفاع می‌کند. این وظیفه آنهاست که خطر ماندن در ایران را با خطر‌هایی که در عربستان و آمریکا متوجه آن‌ها می‌شود، مقایسه کند.» همچنین مدیرعامل آژانس صادرات بلژیک، پاسکال دلکومینت، به یورونیوز گفت: تنها تحریم‌ها نیستند که سرمایه گذاری در ایران را سخت می‌کنند: «انعکاس ترس و واهمه از اجرای تحریم‌ها پای برخی از سرمایه گذاران بزرگ برای ورود به ایران را سست می‌کند. ترس از تحریم‌ها اثرات روانی زیادی هم دارد.» به اعتقاد کارشناسان اقتصادی باتوجه به شرایط کنونی مسئولان اقتصادی کشورمان باید با انجام اقداماتی علاوه براینکه ریسک سرمایه گذاری در کشورمان را کاهش می‌دهند به دنبال همکاری با شرکت‌هایی باشند که منافع چندانی در آمریکا ندارند و با آمریکا مبادلات اقتصادی گسترده‌ای ندارند و نگران تحریم‌های آمریکا نیستند.