بحران نفتی که مهارناپذیر می‌ماند

خبرگزاری ایسنا: بر پایه آمار منابع ثانویه اوپک، تولید نفت ونزوئلا در فوریه نسبت به ژانویه ۵۲ هزار بشکه در روز کاهش یافت.

با این کاهش، تولید نفت ونزوئلا در فوریه به ۱.۵۴۸ میلیون بشکه در روز رسید که ۱۰۰ هزار بشکه در روز در مقایسه با دسامبر و ۶۰۰ هزار بشکه در روز در مقایسه با سال ۲۰۱۶ کاهش داشت. روند کاهش تولید این کشور یقینا همچنان ادامه خواهد یافت، اما آنچه که مبهم است، شدت وخامتی است که این بحران پیدا می‌کند. به گفته فرانسیسکو مونالدی از موسسه بیکر برای سیاست عمومی در دانشگاه رایس، روند سقوط تولید نفت ونزوئلا به شکلی بوده که مشاهده چنین کاهشی در نبود یک جنگ بی سابقه است. این کشور همچنین متحمل بدترین رکود اقتصادی شده که تاکنون در آمریکای لاتین مشاهده شده است و تولید ناخالص داخلی آن ۱۶.۵ درصد در سال ۲۰۱۶ و ۱۲ درصد در سال ۲۰۱۷ کوچک شد. صندوق بین المللی پول پیش بینی کرده اقتصاد ونزوئلا امسال ۱۵ درصد دیگر کوچک خواهد شد. شورای آتلانتیک در گزارشی به ریشه‌های مشکلات تولید نفت ونزوئلا اشاره کرد. هوگو چاوز، رئیس جمهور سابق ونزوئلا هزاران کارگر را پس از یک اعتصاب در سال ۲۰۰۳ اخراج کرد و به این ترتیب تخصص فنی در صنعت نفت این کشور نابود شد. وی چند سال بعد برخی از پروژه‌های نفتی را ملی کرد که به خروج شرکت‌های اکسون موبیل و کونوکو فیلیپس از ونزوئلا منتهی شد. در این بین، شرکت نفتی دولتی PDVSA به دلیل سیاست‌های اجتماعی که با هدف کمک به کاهش فقر اجرا شد، از بخشی از درآمد نفتی خود محروم شد و در نتیجه اعتبار چندانی برای PDVSA به منظور سرمایه گذاری مجدد در فعالیتهایش باقی نماند. کاهش تولید با این حقیقت که ونزوئلا تنها بخشی از درآمد صادرات نفت خود را دریافت می‌کند، پیچیده شده است. بیش از نیمی از نفتی که ونزوئلا تولید می‌کند، به چین و روسیه اختصاص یافته یا با ضرر - به دلیل وجود کنترل‌های قیمت - به بازار داخلی فروخته می‌شود. این به معنای آن است که از ۱.۸ میلیون بشکه در روز نفتی که ونزوئلا در نوامبر سال ۲۰۱۷ تولید کرد، شرکت PDVSA تنها از حدود ۸۵۰ هزار بشکه در روز درآمد داشت. بدتر از همه، کاهش تولید ادامه دارد. نیمی از تولید ونزوئلا مربوط به جوینت ونچر‌ها میان شرکت PDVSA و شرکت‌های بین المللی است، اما به دلیل اینکه PDVSA در پرداخت پول این شرکت‌ها دیرکرد داشته، فعالیت آن‌ها لطمه دیده است. شرکت‌های خصوصی فعالیتهایشان را تعدیل کرده اند و حاضر به سرمایه گذاری بیشتر نیستند. شمار دکل‌های نفتی این کشور حدود یک سوم از سال ۲۰۱۴ کاهش داشته است. این مشکل مهمی به شمار می‌رود، زیرا تولید جوینت ونچر‌ها از تولید مربوط به فعالیت‌های شرکت PDVSA بهتر حفظ شده بود. در شرایطی که جوینت ونچر‌ها در حال حاضر با کاهش تولید روبرو هستند، تولید ونزوئلا به طور کلی در سقوط آزاد است. مشکل دیگر این است که میزان زیادی از کاهش تولید اخیر مربوط به میادین نفتی مرسوم بوده است. تولید نفت سنگین نیز کاهش پیدا کرد، اما این افت با روند آهسته تری بوده است. این مسئله به معنای آن است که وزن گرید سنگین‌تر تولید نفت ونزوئلا که سودآوری کمتری داشته و فراوری آن دشوارتر است، در چند سال اخیر افزایش پیدا کرده است. انتظار می‌رود تولید نفت ونزوئلا امسال به ۱.۴ میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کند با این حال ریسک نزول بیشتر آن وجود دارد. آمریکا درصدد وضع تحریم‌های شدیدتر علیه ونزوئلا است که ممکن است به شکل تحریم‌های مالی یا نفتی باشند. برکناری رکس تیلرسون، وزیر خارجه و انتخاب مایک پامپئو، رییس سازمان سیا برای جانشینی وی از سوی دونالد ترامپ، ممکن است به تشدید اقدامات علیه ونزوئلا منجر شود. محدودیت‌های مالی از سوی واشنگتن و بروکسل اوضاع را برای دولت ونزوئلا به مراتب بدتر خواهد کرد. طبق گزارش شورای آتلانتیک، خریداران نفت ونزوئلا تلاش می‌کنند منابع جایگزینی را پیدا کنند و بانک‌ها تمایلی ندارند به شرکت PDVSA اعتبارنامه دهند. در نتیجه صادرات نفت ونزوئلا به آمریکا که طی چهار سال گذشته نسبتا ثابت بود، در سال ۲۰۱۷ کاهش قابل توجهی پیدا کرد. از آنجا که شرکت PDVSA سود بالاتری در بازار آمریکا داشت، تلاش برای صادرات به نقاط دیگر، درآمدش را کمتر خواهد کرد. فروش نفت به هند یا چین امکان پذیر است، اما مستلزم تخفیف قابل توجه و هزینه حمل بالاتر است. از سوی دیگر، خطر ورشکستگی دولت ونزوئلا در سال جاری بعید نیست. ونزوئلا کمتر از ۱۰ میلیارد دلار ذخایر نقدی و بیش از ۸ میلیارد دلار بدهی دارد که موعد پرداخت آن‌ها سررسیده است. ناتوانی در پرداخت بدهی به توقیف محموله‌های صادراتی PDVSA منجر می‌شود که این شرکت و ونزوئلا را به ورطه بحران عمیق تری خواهد کشاند. به گفته فرانسیسکو مونالدی، این شرایط سناریوی تاریکی را برای سال ۲۰۱۸ و برای ونزوئلا در کوتاه مدت ترسیم می‌کند. در بحبوحه همه این مشکلات، به نظر می‌رسد خللی در اراده نیکلاس مادورو، رییس جمهور ونزوئلا وارد نشده و وی انتخابات ماه مه را اعلام کرده است؛ و در حالی که چین و روسیه بعید است همانند قبل ونزوئلا را مورد حمایت قرار دهند، زیرا شرکت‌های نفتی آن‌ها نقش بزرگتری در کشورشان ایفا می‌کند، اما ممکن است به فروش نفت ونزوئلا ادامه دهند تا مطمئن شوند روند عرضه ادامه خواهد یافت.