عقب‌نشینی گمرک در برابر قاچاقچیان

خبرگزاری فارس: بهمن ماه سال 95 نیروی انتظامی از کشف و انهدام یک باند قاچاق خبر داد که قاچاقچیان توانسته بودند از گمرک 67 کانتینر لاستیک قاچاق وارد کشور کنند و که فقط 36 کانتینر آن کشف شد. این قاچاقچیان با دستکاری و جعل اسناد گمرکی و اظهار واردات کائوچو به جای لاستیک به گمرک و دولت رودست زدند. در تشریح این ماجرا مشخص شد تعرفه کالا طبق مانیفست و ترخیص کشتیرانی درست ثبت شده، اما در اظهارنامه گمرکی تعرفه‌ای دیگر درج شده است و چون کالای اظهاری در مسیر سبز قرار می‌گرفته بدون هیچ دردسر و هشداری از سوی سامانه و کنترل‌های موجود به داخل قاچاق شد. پرونده قاچاق لاستیک‌ از گمرک چه شد؟ همان موقع خبرگزاری فارس در گزارش مفصلی به همراه اسناد چگونگی و کیفیت این شیوه قاچاق را تشریح کرد و مشخص شد به دلیل عدم اتصال و اصطلاحا قفل نبودن بارنامه الکترونیکی به اظهارنامه واردات چنین منفذی برای قاچاق ایجاد شده است زیرا مغایرت و تفاوت کالای اظهاری با اسناد مبدأ به عنوان یکی از ملاک‌های بررسی و کنترل قرار نداشته است که در نهایت منجر به قاچاق‌ از مبادی رسمی کشور شد. پس لرزه‌های این موضوع باعث شد چندی پیش گمرک ایران در چرخه تکاملی سامانه و پوشش ضعف‌ها و افزایش نقاط قوت اقدام به اتصال بارنامه الکترونیکی به اظهارنامه کند در این اقدام گمرک ایران اطلاعات بارنامه و مانیفیست‌ها را به صورت الکترونیکی طبق استاندارهای سازمان ملل در زمینه شرکت‌های حمل و نقل (un edifact) دریافت می‌کرد که اظهارنامه‌های گمرکی را طبق بارنامه که از کشور مبدا ارسال شده بود تایید می‌کند. یکی از مهم‌ترین اطلاعاتی که در بارنامه الکترونیکی وجود دارد کد کالا (تعرفه) است که 4 رقم اول آن در کل دنیا یکسان بوده و به اظهارنامه منتقل شده و شخص نمی‌توانست نوع کالا را در اظهارنامه تغییر دهد. به این ترتیب تخلفاتی از جمله قاچاق 67 کانتینر لاستیک اتفاق نمی‌افتاد. در تخلف لاستیک‌های قاچاق در بارنامه الکترونیکی کشور مبدا، اطلاعات تعرفه نشان می‌داد که این محموله لاستیک بوده ولی اظهارکننده در گمرک کد کالا را کائوچو ثبت کرده است. بنابراین زمانی که کد کالا از بارنامه به اظهارنامه متصل شود تخلف در این زمینه از بین می‌رود. فشارها به گمرک جواب داد در مقابل این طرح عده‌ای از سودجویان شرکت‌های حمل و نقل و دیگر ذی‌نفعان کارشکنی‌های فراوانی داشته و متاسفانه با اعمال فشار به گمرک، طی اقدامی بسیار تعجب برانگیز که موجب مسرت متخلفان و قاچاقچیان سازمان یافته خواهد شد قفل کانفیگ یا قفل 4 رقم اول بارنامه روی اظهارنامه‌ها برداشته شده است. یعنی از این به بعد باید منتظر اتفاقاتی مانند قاچاق لاستیک با اسم کائوچو باشیم. همچنین یک شخص در صورت کوتاهی کارشناسان می‌تواند در بارنامه الکترونیکی اقدام به واردات طلا کرده ولی در اظهارنامه ذغال سنگ ثبت کند و در این صورت سیستم گمرک با اینکه توانایی جلوگیری از این موارد را دارد ولی بدون ثبت کدها مورد نظر عملا جلوی این موارد را نخواهد گرفت. این کار در حقیقت ناکارآمد کردن سامانه گمرک و عقب‌نشینی در مبارزه با قاچاق کالاست همچنین بی‌اهمیت دانستن استانداردهای بسیار مهم بین‌المللی در زمینه حمل و نقل است. عقب نشینی گمرک به نفع قاچاقچیان مسئولان گمرک باید پاسخگو باشند که علت باز شدن راه قاچاق احتمالی از گمرک به چه دلیل است؟ اگر قرار نیست سامانه تعرفه کالا را از روی بارنامه الکترونیکی بررسی و کنترل کند راه‌اندازی سامانه بارنامه الکترونیکی و سامانه‌های دیگر با چه هدفی بود؟ آیا دستگاه‌ها نظارتی در قبال این حفره سیستمی بزرگ که می‌تواند منشاء بسیاری از تخلفات سازمان یافته در زمینه قاچاق کالا باشد آن هم در سالی که مقام معظم رهبری در شروع آن به اهمیت مبارزه با قاچاق کالا پرداختند سکوت خواهند کرد؟ چرا قابلیت بدست آمده برای سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی که نقش موثری در مبارزه با قاچاق دارد با اعمال نفوذ برخی مقامات غیر دولتی و برخی شرکت‌های حمل‌و‌نقل عقب‌کرده و از بین می‌رود؟