آب مجازی چیست؟

خبرگزاری میزان: آب مجازی عبارت است از میزان آبی که برای تولید یک محصول در صنعت یا کشاورزی مصرف می‌شود. بحث «آب مجازی» توسط پژوهش‌گر بریتانیایی پرفسور جان انتونی آلن در دهه ۱۹۹۰ میلادی مطرح شد؛ و از آن زمان تا کنون، پژوهش‌های ویمورد توجه فراوان بخش‌های اقتصاد و سیاست قرار گرفته‌اند همچنین وی در سال ۲۰۰۸ در همین رابطه جایزه معتبر آب استکهلم را دریافت کرد. ایران در برنامه ششم توسعه قصد دارد به مفهوم آب مجازی توجه کند، در حالی که این مفهوم بیش از سه دهه است که در سیاست‌گذاری‌های کشورهای توسعه‌یافته مورد توجه قرار گرفته‌است. از مجموع آب‌های کره زمین تن‌ها یک دهم درصد آن، آب شیرین و در دسترس انسان‌هاست. از کل آب‌هایی که سالانه در جهان مصرف می‌شوند، ۷۰ درصد در بخش کشاورزی، ۲۰ درصد در بخش صنعت و فقط ۱۰ درصد برای مصارف خانگی به‌کار می‌روند. بدین ترتیب، صرفه‌جویی در بخشی که کمترین سهم را دارد راه حل مناسبی برای حل مشکل کم‌آبی نیست. با توجه به منفی بودن بیلان آب سفره‌های زیرزمینی در بسیاری از نقاط کشور، باید از کشت محصولات پرآب‌بر در بخش کشاورزی خودداری شود. ضمن اینکه براساس اصول آمایشی، تولیدات صنعتی نظیر فولاد به مناطقی منتقل شود که منابع آب کافی در اختیار دارند. میانگین آب استفاده شده برای تولید هر کیلو هندوانه ۳۰۰ لیتر است و این حجم آب در کشورهایی مصرف می‌شود که راندمان بخش کشاورزی در آن‌ها بالاست و این درحالی است که در خوشبینانه‌ترین حالت برای تولید هر کیلو هندوانه در ایران، ۵۰۰ لیتر آب مصرف می‌کنیم. طبق آمار وزارت جهاد کشاورزی، ایران با تولید سالانه بیش از ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن هندوانه در رتبه چهارم جهان قرار دارد. این محصول در چهار فصل کشت و سالانه بیش از ۱۰۰ هزار تن هندوانه به عراق، امارات متحده عربی و کویت صادر می‌شود.