نوسازی صنایع، مزیت یا مصیبت؟

باشگاه خبرنگاران جوان: بیماری در صنایع کشور از زمانی بیشتر نمود پیدا می‌کند که خبر تعطیلی کارخانه‌های بزرگ و قدیمی همچون ارج ، آزمایش ،داروگر و روغن جهان رسانه ای شده و نگرانی آحاد جامعه و کارشناسان امر از ورشکستگی صنایع کشور پررنگ تر شد. در این میان باید توجه داشت که در پی شکست و یا ورشکستگی صنایع و کارخانه های بزرگ بسیاری از صنایع کوچک هم تعطیل شده و کارگران آنها راهی خانه‌هایشان می شوند. بررسی این ناکارآمدی‌های صنایع، دغدغه امروز بسیاری از فعالان حوزه صنعت کشور است، تا با تحقیق و مطالعه درست در این زمینه، راهکار مناسبی برای نجات صنایع کشور تدوین شود و با اجرای صحیح آن بتوان در آینده افق مثبت‌تری را در حوزه صنایع کشور شاهد باشیم. برای روشن تر شدن زوایای بیشتری از این بحث، با عبدالحمید قدیمی دبیر انجمن ریخته گری کشور به گفتگو نشسته ایم. رکود بازار چه تأثیری بر تولید صنایع داشت؟ قدیمی: تولید ارتباط مستقیمی با مصرف دارد و زمانیکه بازار ایران دچار رکود شد، چون در حوزه بازارهای صادراتی نیز ضعیف بودیم، بسیاری از واحدهای تولیدی ما با مشکل فروش محصولاتشان مواجه شدند. چرا صنایع کوچک و متوسط در کشور ما فعال نیستند؟ قدیمی: بدلیل شرایط اقتصادی کشور، بودجه‌های تولیدی صنعت بسیار کاهش پیدا کرده و بسیاری از پروژه‌های عمرانی متوقف شده است. مجموعه این اتفاقات موجب از کار افتادن بسیاری از صنایع کوچک و متوسط شده، از طرفی رکود بر صنایع بزرگی همچون سیمان تأثیر گذاشته و این صنایع با پدیده رسوب تولید مواجه‌ شده و تکانه های جدی در صنایع بزرگی مانند ذوب آهن، صنایع کوچک را دچار پس لرزه کرده است. آیا افزایش مجوزها برای تأسیس صنایع کوچک و متوسط در سالهای گذشته توانست به رونق این نوع صنایع کمک کند؟ قدیمی: در سالهای گذشته به‌صورت بی رویه به واحدهای زیادی به‌عنوان واحدهای زودبازده مجوز داده شد، ولی از آنجاییکه برنامه مشخصی در این زمینه وجود نداشت بسیاری از این واحدها تعطیل شده و یا حتی به مرحله بازگشایی نرسیدند. در واقع علت اصلی این شکست، عدم توجه مسئولان به قانون عرضه و تقاضا بود و موجب شد تا فرصت تولید مناسب از بین برود. آیا کمک به نوسازی صنایع ، موجب افزایش اشتغالزایی در کشور خواهد شد؟ قدیمی: خیر. اصولا اگر صنعت در مسیر نو شدن قرار بگیرد، اشتغال افت می کند. البته ضرورت دارد که صنایع با فن آوری روز دنیا هماهنگ شوند اما این امر موجب کم شدن تعداد کارگران خواهد شد در حالیکه ما در کشور حتی با پدیده اشتغال منفی در برخی از صنایع روبرو هستیم. اشتغال منفی در صنایع چیست؟ قدیمی: در حال حاضر در بسیاری از کارخانه های دولتی همچون خودروسازان بزرگ کشور و حتی در برخی شرکت‌های خصوصی با اضافه اشتغال روبرو هستیم و این در واقع اشتغال منفی به‌حساب می آید که موجب کاهش بهره‌وری در کشور هم شده است. از طرفی افرادی که به شکل سفارشی در جایی استخدام می شوند، چون توصیه ای کارمند شده اند، خود را به کار، موظف نمی دانند. با وجود افزایش بیکاری ، چه ضرورتی برای به‌روز رسانی صنایع کشور وجود دارد؟ قدیمی: ما نباید پولمان را خرج صنایعی کنیم که با تکنولوژی‌های جدید پیش نمی روند، سرمایه باید در حوزه‌ای صرف شود که موجب ارزش افزوده بیشتری شود. به‌عنوان مثال پیشرفت راههای ریلی کشور مستلزم گسترش صنایعی چون واگن سازی، صنایع ریخته گری و بسیاری از صنایع بزرگ و کوچک دیگر است، اما ادامه حیات کارخانه‌ای که به هیچ وجه با استانداردهای جهانی جدید قابل رقابت نیست، به هدر دادن منابع با ارزش کشور است و سرمایه گذاری در آن مقرون به صرفه نیست. راهکار عملی برای افزایش اشتغال در صنعت چیست؟ قدیمی: در کشورهای پیشرفته دنیا برای جبران بیکاری حاصل از به‌روزرسانی صنایع ، دست به ایجاد صنایع جدید و اشتغال جدید می زنند و به‌نظر می رسد این نسخه مناسبی برای کشور ما هم باشد. مهمترین ضرورت دولت دوازدهم در جهت نجات صنایع کشور از بحران به‌وجود آمده چیست؟ قدیمی: سالهاست که در زمینه حمایت از صنایع حرف‌های زیادی زده شده اما هنوز سند توسعه جامعی در این حوزه تدوین نشده و فقط هر دولت برای دولت بعد از خود برنامه‌هایی تدوین کرده که در بیشتر مواقع هم عملیاتی نشده است. به‌نظر می رسد بهترین اقدام دولت دوازدهم در جهت کمک به صنایع، تدوین سندی برای ارائه به مجلس شورای اسلامی باشد تا بعد از تصویب آن توسط مجلس در عملی کردن آن تمام تلاش خود را بکار ببندد. این سند جامع کمک به صنایع، باید چه مواردی را پوشش دهد؟ قدیمی: یکی از مهمترین مواردی که در این سند باید مورد توجه قرار گیرد، سنجیدن موقعیت کشور برای ادامه حیات صنایع قدیمی و یا شروع صنعت جدید است. به‌عنوان مثال باید بررسی شود که آیا صنعتی مثل خودروسازی برای تولید در داخل دارای مزیت است و یا تنها موجب اتلاف سرمایه کشور و از دست رفتن جان بسیاری از هموطنان می شود و اگر در صنعتی همچون قطعه سازی پتانسیل خوبی داریم با شرکت‌های بزرگ دنیا در این زمینه مشارکت کرده و محصولات تولیدی خود را در بازارهای بزرگ جهانی ارائه دهیم. تهیه چنین سندی باید توسط چه افرادی صورت گیرد؟ قدیمی: در حال حاضر اطلاعات و آمار درستی در حوزه صنایع کشور در دست نیست و حتی وزارت صنعت هم اطلاعات جامعی در این رابطه ندارد و بخش خصوصی هم در حوزه گسترش اطلاعات موفقیتی کسب نکرده ، چراکه انجمن های صنفی و تشکل ها هم بر اساس ساختار صحیحی شکل نگرفته است. بنظر می آید بهترین روش برای بررسی و تدوین سند جامعی برای نجات صنایع کشور ، تشکیل نهادهای خصوصی با استفاده از منابع ملی باشد تا با تشکیل هسته ای متشکل از فعالان بخش خصوصی در کنار متخصصان دانشگاهی و آماری کشور، وضعیت صنعت را به‌درستی رصد کرده و نسخه مناسبی برای نجات آن بپیچند.