اسناد جدید از وضعیت بازار کار

خبرگزاری مهر: عیسی منصوری در خصوص اینکه آیا در حال حاضر اقتصاد ایران ظرفیت ایجاد سالیانه یک میلیون شغل را دارد با توجه به اینکه پیش بینی هایی نیز در خصوص دستیابی به نرخ رشد اقتصادی ۵ یا ۶ درصد هم مطرح شده است. یک تجربه ای در دنیا وجود دارد که از آن به عنوان رشد بدون اشتغال یاد می شود. معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اظهار داشت: ما در دوره حاضر این شرایط را در اقتصاد ایران تجربه می کنیم. بنابراین امسال حتی اگر رشد اقتصادی بالایی را هم داشته باشیم انتظار ایجاد اشتغال از طریق رشد را نخواهیم داشت. منصوری ادامه داد: موضوع دیگر این است که در کشور ما در سال گذشته نیروی کار جدیدی که وارد بازار کار شده اند، رشد ارزش افزوده آنها نسبت به رشد ارزش افزوده کل کشور بیشتر بوده است. وی خاطرنشان کرد: یعنی ما از طریق ایجاد اشتغال می توانیم ارزش تولید ملی کشور را افزایش دهیم. بنابراین این تاکید در شرایط فعلی وجود دارد که بتوانیم از طریق ایجاد اشتغال، رشد اقتصادی ایجاد کنیم، نه اینکه از طریق رشد اقتصادی به اشتغال دست بیابیم. این مقام مسئول در وزارت کار، افزود: رشد اقتصادی در کوتاه‌مدت نمی تواند منجر به ایجاد اشتغال شود و این موضوع در کشورهای مختلف جهان تجربه شده است. بنابراین در سال جاری ما صرفا از طریق دستیابی به رشد اقتصادی به دنبال ایجاد اشتغال نیستیم. معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اظهار داشت: در قالب برنامه های فراگیری که پیشنهاد دادیم و به تصویب رسیده که البته اجرای آن هم آغاز شده، معطوف به این است که از طریق ایجاد رشد فراگیر و اصطلاحا رشد اشتغال زا و ضد فقر و یا اجرای برنامه هایی که وابسته به رشد کلان اقتصاد نیستند، بتوانیم اشتغال ایجاد کنیم. منصوری با اشاره به اینکه طرح حرکت و تکاپو در همین راستا است، گفت: بر اساس سیاست ها و برنامه ای که به نام اقتصاد مقاومتی می شناسیم، مواردی مطرح است که بر روی توانمندی ها و ظرفیت های بومی تاکید دارد و طرح تکاپو دقیقا سیاست گذاری های اشتغال را به سمت استفاده از ظرفیت های منطقه ای پیش می برد. وی درباره برنامه تثبیت ۵۰۰ هزار اشتغال در سال جاری ادامه داد: در سال گذشته تعدادی از استان ها را به صورت پایلوت انتخاب و برنامه های اشتغال زایی اجرا کردیم و امسال به طور کلی همه مناطق کشور را هدف گذاری کرده ایم. بنابراین در همه استان ها کارشناسانی را می خواهیم که بتوانند مدل جدید اشتغال زایی را پیاده کنند. این مقام مسئول در وزارت کار، بیان داشت: از این رو، جمعی از کارشناسان و صاحبان دانش تحت آموزش های ویژه قرار گرفته اند و خروجی این کار نه تنها ایجاد فرصت های جدید شغلی است، بلکه منجر به تثبیت اشتغال موجود هم خواهد شد. معاون وزیر کار درباره تاکید وزیر کار مبنی بر اینکه برنامه امسال دولت در بازار کار حفظ اشتغال موجود است، اظهار داشت: البته اگر بخواهیم صرفا موضوع تثبیت اشتغال را مدنظر قرار دهیم، در سال جاری هدفگذاری بیش از ۵۰۰ هزار شغل است. منصوری درباره اینکه در شرایط فعلی بازار کار با ایجاد هر دو شغل یک شغل موجود نابود می شود، بیان داشت: این موضوع امری بدیهی است و در تمام دنیا همیشه در بهترین حالت می بینیم که سه درصد نرخ بیکاری وجود دارد، برای اینکه همیشه عده ای شغل خود را رها کرده و به دنبال مشاغل دیگری می روند و در این فاصله جزو بیکاران حساب می شوند. معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اظهار داشت: اینکه همیشه در بازار کار ریزش داشته باشیم و رویش هم اتفاق بیفتد، امری بدیهی است، ولی در دوره رکود همزمان با تلاش برای ایجاد فرصت های شغلی جدید ما نگران ریزش مشاغل موجود هم هستیم. وی با اشاره به اینکه در سال گذشته در بخش صنعت کارخانه ای و واحدهای بالای ۱۰ نفر کشور ریزش نیروی کار داشتیم، گفت: این موضوع متعلق به دوران رکود است و از این رو می طلبد که ما نگران ریزش نیروی کار باشیم و برای تثبیت فرصت های موجود اقدام می کنیم. منصوری درباره اختلاف نظرها و برداشت های مختلفی که از گزارش های بیکاری مرکز آمار ایران صورت می گیرد، ادامه داد: علم آمار، علم قابل اتکاء و استنادی است، بنابراین آنچه که مرکز آمار ایران کار می کند یک کار علمی و درست است. معاون وزیر کار درباره مناقشه ها و انتقادهای فراوانی که پیرامون عملکرد اشتغالی دولت ها صورت می گیرد، اظهار داشت: اطلاعات مرکز آمار ایران درباره وضعیت بازار کار در هر دوره یکسری داده است. پس بر اساس داده صرف نمی توان تصمیم گیری کرد و این داده ها باید پردازش شوند. این مقام مسئول در وزارت کار تصریح کرد: در هر حال چاره ای نداریم جز اینکه از این داده ها استفاده کنیم، اما موضوعی که باعث انتقادها می شود، محاسبات کلاسیک و ابتدایی مسئله است. به عنوان مثال یک محاسبه ای در دنیا بر اساس قانون اوکان وجود دارد که می گوید اگر یک درصد رشد اقتصادی اتفاق بیفتد در ایران باید ۱۰۰ هزار اشتغال جدید هم ایجاد شود. به گفته وی، مطرح می شود که بر اساس این استاندارد ایران در سال گذشته رشد اقتصادی چندانی نداشته بنابراین سوال می شود ۶۷۷ هزار اشتغال‌زایی چگونه محقق شده است؟ واقعیت این است که جنبه های دیگری نیز وجود دارد که باید مورد بررسی قرار گیرد. منصوری افزود: سال گذشته ما گذار از اشتغال غیررسمی به رسمی را تجربه کردیم که کسی به آن توجهی نمی کند. چطور ما در بخش صنعت، ریزش نیروی کار داشتیم و رشد صنعت منفی بوده؛ بنابراین سوال می شود چگونه اشتغال زایی داشته ایم؟ باید گفت بخش قابل توجهی از اشتغال ایجاد شده، در بخش غیررسمی اقتصاد بوده است. معاون وزیر کار اظهار داشت: اقتصاد ایران در سال گذشته توانسته تا حدی مسئله بیکاری را در خود هضم کند. پس عکس داستان صادق نیست که وقتی شما رشد اقتصادی داشتید لزوما اشتغالی ایجاد نشود بلکه اشتغال در بخش غیررسمی بوده و معمولا در دوره‌های رکود، اشتغال به سمت بازار غیررسمی حرکت می کند. این مقام مسئول در وزارت کار، گفت: در کشور ایتالیا با رشد اقتصادی منفی یک و یا صفر ما نگاه می کنیم بیکاری جوانان آن کشور بالای ۴۰ درصد بوده که حالا به ۳۹ درصد رسیده است، اما در ایران نرخ بیکاری جوانان ۲۶ درصد است حال سوال این است که چگونه اقتصاد ایران توانسته است از رشد بالای بیکاری جلوگیری کند؟ جواب این است که در ایتالیا اقتصاد غیررسمی بسیار ضعیف است، اما در ایران اقتصاد غیررسمی بسیار بزرگ است و حداقل در ۸ سال گذشته به این آمار افزوده شد. وی با اشاره به اینکه بخش مهمی از اشتغال زایی جدید صورت گرفته در سال ۹۴ به بازار غیررسمی وارد شده، اظهار داشت: در عین حال مرکز آمار نمی پرسد که آیا مردم در بخش رسمی اشتغال دارند و یا در بخش غیررسمی و تنها می پرسد که آیا شما شاغل هستید یا خیر؟ معاون وزیر کار اظهار داشت: حداقل در مورد سال ۹۴ اطلاعات دیگری ما داریم که موید درستی گزارش های بیکاری مرکز آمار ایران است. به عنوان مثال گزارشات سازمان تامین اجتماعی را هم داریم که پرینت بیمه شدگان جدید آن نیز در دست است که نشان می‌دهد تقریبا معادل ۸۰۰ هزار اشتغال جدید بیمه جدید وجود دارد. به گفته منصوری، حدود ۷۰۰ هزار از این موارد بیمه اجباری است و یک مقدار نیز ریزش نیروی کار و در نهایت بخشی نیز مربوط به بازنشستگی می شود. پس عدد اشتغال جدید بر اساس آمار تامین اجتماعی پس از کسر ریزش ها و بازنشستگی ها به کمتر از ۵۰۰ هزار مورد می رسد. این مقام مسئول در وزارت کار، گفت: در ایران معادل حدود یک و نیم برابر اشتغال رسمی، اشتغال غیررسمی ایجاد شده است و اینها بر اساس آماری است که ما در وزارت کار احصاء کرده ایم؛ بنابراین بر اساس این نوع از محاسبه اشتغال ایجاد شده در سال ۹۴ اندکی بیش از گزارش مرکز آمار ایران است و می توان این بررسی ها را با گزارش مرکز آمار همخوان و قابل استناد دانست.