مال‌هایی که نفس اقتصاد ایران را گرفته است/ وقتی مشهد حراج می‌شود
سر و شکل این مراکز با همه فروشگاه‌های سابق فرق می‌کند. حتی سر و شکل آدم‌های داخل فروشگاه هم با آدم‌های دیگر فرق می‌کند. اینجا مجتمع‌های بزرگ تجاری است که در قبضه برندهای معتبر جهانی قرار گرفته است؛ برندهایی که از سینی چای تا انواع البسه و لوازم ریز و درشت را به مشتری ارائه می‌دهد.
سر و شکل این مراکز با همه فروشگاه‌های سابق فرق می‌کند. حتی سر و شکل آدم‌های داخل فروشگاه هم با آدم‌های دیگر فرق می‌کند. اینجا مجتمع‌های بزرگ تجاری است که در قبضه برندهای معتبر جهانی قرار گرفته است؛ برندهایی که از سینی چای تا انواع البسه و لوازم ریز و درشت را به مشتری ارائه می‌دهد. چند سالی است که در گوشه و کنار شهرهای بزرگ «مال»های بزرگ تجاری به چشم می‌خورند؛ مال‌هایی که پر از برندها و مارک‌های خارجی است. تعدادشان هم کم نیست و همین حالا در گوشه و کنار پایتخت، مال‌های تجاری به چشم می‌خورند. درواقع برندفروشی‌هایی که در مناطق متوسط و حتی نیازمند تهران ساخته شده‌اند تا جلوی چشم مردم نیازمند خریدهای سرسام‌آور مال‌ها مانور بدهند. اما شاید باورتان نشود که تهران در صدر مجتمع‌های تجاری کشور نیست و بلکه مشهد با 127 مال نزدیک به دو برابر تهران مال ساخته و حتی برخی نهادها چون شهرداری و آستان قدس نیز وارد بازار مال‌سازی شده‌اند اما در روزهای اخیر هشدار تولیت جدید آستان قدس در رابطه با تغییر ماهیت شهر مشهد موجب شد تا برخی کارشناسان به توقف روند مال‌سازی امیدوار شوند. حجت‌الاسلام‌والمسلمین رییسی خواستار بازنگری فعالیت بخش‌های مختلف آستان قدس رضوی در این فرایند شد و گفت: کارهای اقتصادی از نوع مشهدمال و جهان‌مال نیز باید مورد بازنگری قرار گیرد. امروز باید این سؤال را مطرح کنیم که این مجموعه‌ها با حضور برندهای خارجی در آینده چه نسبتی با اقتصاد مقاومتی دارند؟ دکتر محمد خوش‌چهره، اقتصاددادن و کارشناس اقتصاد شهری در رابطه با تب مال‌سازی در کشور به خبرنگار صبح نو می‌گوید: «در سال‌های اخیر شاهد توسعه پرشتاب شهری در کشور بوده و با یک روند روزافزون در گسترش شهرها روبه‌رو هستیم؛ روندی که ما اسم آن را توسعه و پیشرفت شهری قلمداد می‌کنیم ولی درواقع فقط حجم شهر در حال بزرگ شدن است. متأسفانه موفقیت شهرداری‌ها و توسعه شهری با افزایش فضای سبز یا برخی دیگر خدمات شهری یکسان تلقی می‌شود در صورتی که توسعه شهری با این اقدامات و زیباسازی‌ها تفاوت دارد. قبلاً هم تأکید کردم که اگر بخواهیم به شهرداران نمره بدهیم، بسیاری از آنهایی که موفق نامیده می‌شوند، نمره قبولی کسب نمی‌کنند و در زمینه‌هایی چون ایجاد تعاملات مناسب بین شهروندان، ایجاد فساد اداری و فروش تراکم در شهرها که باید از آن با عنوان خودفروشی شهری یاد کرد، نمره‌های پایینی را کسب خواهند کرد.» خوش‌چهره در رابطه با نقش نخبگان در تکثیر این مراکز معتقد است: «قشر دانشگاهی کشور یکی از مقصران اصلی وضعیت موجود است. زمانی که نخبگان یک جامعه نسبت به عواقب یک طرح واکنش نشان نمی‌دهند، جامعه نیز متوجه اهمیت ماجرا نمی‌شود. در حوزه شهرسازی نیز نتیجه این بی‌توجهی موجب وضعیت نامتوازن ما در شرایط کنونی شده است.» تغییر چهره مشهد به‌عنوان پایتخت مذهبی کشور از دیگر چالش‌هایی است که با واکنش دکتر خوش‌چهره مواجه می‌شود: «مشهد پایتخت فرهنگی ما و نماد هویت دینی ماست اما امروز در مشهد شاهد هستیم که این شهر به یک مرکز توریستی و سیاحتی بدل شده است. اینکه ما شهر زیارتی با چنین هویت غنی را به یک مرکز توریستی تبدیل کنیم پذیرفتنی نیست. متأسفانه در مشهد مقدس شاهد از بین بردن چهره مذهبی شهر امام رضا(علیه‌السلام) هستیم. در باقی کشورهای دنیا چون به جای پول نفت باید از طریق مالیات کشور را اداره کنند؛ شاهد هستیم که مسوولان بیشترین توجه را به صرفه‌جویی منابع و اتخاذ تصمیمات منطقی دارند. وقتی قرار است شما شهری را با عوارض و مالیات طراحی و مدیریت کنید، حتماً هزینه‌های خود را مدیریت خواهید کرد ولی در کشور ما چنین چیزی وجود ندارد و دنبال کسب منابع از راه‌های دیگری هستیم.» این استاد دانشگاه در پاسخ به سؤالی در رابطه با نقش اقتصاد مقاومتی و مصرف‌زدگی در حوزه مال‌های تجاری می‌گوید: «هر روز به تعداد مراکز تجاری شهر اضافه می‌شود در صورتی که تناسبی با نیازهای مردم ندارد و صرفاً به دنبال ترویج شهوت مصرف‌گرایی هستیم. مراکز تجاری ما مملو از کالای خارجی است و افقی که برای خود ترسیم کرده‌ایم یک جامعه غربی است. ما به این مصرف‌گرایی که منطقی برای توجیه آن در کشورمان نداریم، دامن می‌زنیم. ما در فرایند شهرسازی علاوه بر اینکه اصالت و هویت خودمان را کنار گذاشته‌ایم، تقلید ناقصی هم از روند شهرسازی غربی می‌کنیم و در عین حال تناسب شهری را رعایت نکرده‌ایم. افرادی که باید خودشان متولی مدیریت شهری باشند به این تخلفات دامن می‌زنند و به‌راحتی بلندمرتبه‌سازی می‌کنند و کاربری‌ها را تغییر می‌دهند و برای خوب جلوه دادن کارشان یک فضای سبز کوچک را هم ایجاد می‌کنند. وقتی هزینه تفریح و سرگرمی در کشورها بالاست چرا باید توقع داشته باشیم جوانان ما به سمت کارهای خلاف سوق پیدا نکنند؟ وقتی یک الگوبرداری ناقص از جامعه غربی داریم، نتیجه آن افزایش بزهکاری است و قطعاً شهرسازی غلط یکی از عوامل افزایش بزهکاری خواهد بود زیرا با یک الگوی درست و بومی طراحی نشده و نیازها را برطرف نمی‌کند.» مال‌های ایرانی بسازیم! بسیاری از کارشناسان معتقدند اگر جانمایی مناسبی برای احداث مال‌های تجاری صورت گرفته باشد و مشکل ترافیک و تراکم شهری را نداشته باشیم، مال‌ها می‌توانند مجتمع‌های مناسبی برای سپری کردن اوقات خانواده‌ها باشند و با تجمیع خریدهای یک خانواده در حمل‌ونقل، انرژی و هزینه‌های دیگر صرفه‌جویی شود. اما این ماجرا یک شرط مهم دارد و آن استفاده از برندهای داخلی است. اگر تعیین هزینه مالیات، عوارض و مجوزهای تجاری مانند بسیاری از کشورها در مال‌های تجاری با تخفیف همراه باشد، می‌توان با نظارت بر قیمت‌ها و کالاها از برندزدگی و عرضه بیش از حد کالاهای خارجی جلوگیری و حتی مال‌های مخصوص کالای ایرانی احداث کرد، اما متأسفانه نگاه تجاری در سیاست‌گذاری موجب بالا رفتن هزینه‌های احداث مال‌های تجاری شده و به همین دلیل منفعت و سود بیشتر، نظارت را کوتاه و پای برندهای خارجی را به این مجتمع‌های تجاری باز می‌کند. منبع: صبح نو
دیدگاه تان را بنویسید