تکاپوی سوئیسی‌ها برای حضور در بازار ایران

خبرگزاری فارس: پس از توافق وین در تیر ماه سال جاری، هیأت‌هایی عالی‌رتبه از کشورهای مختلف به تهران سفر کردند و رئیس جمهور اتریش در 16 شهریور ماه مهمان حسن روحانی بود و پس از اجرایی شدن برجام نیز «شی جین پینگ» رئیس جمهور چین در اوایل بهمن و «جان درامانی ماهاما» رئیس جمهور غنا نیز بعد از 37 سال در اواخر بهمن ماه به ایران سفر کردند و چهارم اسفند ماه نیز تهران میزبان الهام علی‌اف رئیس جمهور آذربایجان بود. آنگونه که حسین جابری‌انصاری سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری اخیر خود اعلام کرد، روسای جمهور سوئیس و آفریقای جنوبی نیز در اسفند ماه به تهران سفر خواهند کرد. البته دفتر ریاست جمهوری آفریقای جنوبی با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که سفر جاکوب زوما رئیس جمهور آفریقای جنوبی به تعویق افتاده و دلیلی هم برای این تعویق بیان نشد. امروز (جمعه) نیز قرار است «یوهان اشنایدر آمان» رئیس جمهور سوئیس به دعوت همتای ایرانی خود وارد تهران شود. دفتر ریاست جمهوری سوئیس در آستانه این سفر در بیانیه‌ای اعلام کرد که دیدار یوهان اشنایدر آمان با هدف گفت‌و‌گوهای بیشتر بین سوئیس و ایران در خصوص حقوق بشر، عدالت، امنیت منطقه‌ای و همچنین در مورد مسائل مهاجرت انجام می‌شود و موضوعات دیگر نیز شامل همکاری نزدیکتر در زمینه‌های آموزش، پژوهش و نوآوری در دستورکار این سفر خواهد بود. براساس این بیانیه، ترویج روابط اقتصادی، راه‌اندازی سیستم‌های مالی برای سهولت در انجام کارهای اقتصادی طرفین و مذاکرات با طرف ایرانی در چارچوب‌های مشخص شده برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی (WTO) و همکاری با سازمان‌های بین‌المللی نیز در این سفر قرار است انجام شود. رئیس جمهور سوئیس علاوه بر دیدار با رهبر معظم انقلاب، حسن روحانی و دیگر مقامات عالی‌رتبه کشورمان صبح یکشنبه در دانشگاه تهران سخنرانی خواهد کرد. هیأتی 40 نفره از روسای بزرگترین شرکت‌های سوئیسی، رئیس جمهور این کشور را در این سفر همراهی خواهند کرد. سابقه روابط ایران و سوئیس به قرن 17 میلادی باز می‌گردد، زمانی که ساعت سازان سوئیسی در امپراتوری فارس مسکن اختیار کردند. روابط اقتصادی دو کشور در قرن نوزدهم میلادی در بخش حمل و نقل و بانکداری توسعه یافت و باستان شناسان سوئیسی در عملیات اکتشاف در ایران مشارکت داشتند. در سال 1252 شمسی عهدنامه مودت بین ایران و سوئیس امضاء و 46 سال بعد سفارت ایران در سوئیس در سال 1298 شمسی افتتاح شد. سوئیس در همین سال اقدام به افتتاح کنسولگری در ایران کرد که در سال 1315 به سطح سفارت ارتقاء یافت. در سال 1329 شمسی سرکنسولگری ایران در ژنو تأسیس که در سال 1380 تعطیل و وظایف آن به سفارت جمهوری اسلامی ایران در برن واگذار شد. به دلیل بی طرفی رسمی سوئیس در مسائل سیاسی بین‌المللی، روابط سیاسی دو کشور در سال‌های پس از پیروزی انقلاب دستخوش تحولاتی نظیر آنچه در رابطه با سایر دول غربی اتفاق افتاد، نشد و این کشور براساس سیاست بی‌طرفی سنتی خود همواره تلاش کرده روابط سیاسی و به تبع آن روابط اقتصادی دو کشور دچار آسیب جدی نشده و در سطحی مطلوب باقی بماند. در همین راستا نیز این کشور همواره تاثیرپذیری کمتری از تحریم‌های یکجانبه و چندجانبه علیه ایران داشته است. سوئیس در سال 1352 به هنگام قطع مناسبات ایران و عراق، حفاظت منافع ایران در بغداد را برعهده گرفت و پس از پیروزی انقلاب هم حافظ منافع آمریکا در ایران است و در پی قطع رابطه ریاض و تهران، به درخواست 2 کشور ایران و عربستان، عهده‌دار حفاظت از منافع دو کشور شده است. ایران و سوئیس همچنین در راستای کمک به حل بحران‌ سوریه تلاش‌هایی را صورت دادند و در همین راستا چندین دور نشست‌ سه جانبه‌ای با حضور سوریه برای حل بحران آوارگان سوری و حل سیاسی بحران سوریه برگزار شد. * ژنو و لوزان و مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 سوئیس در طول مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5 چه در دولت دهم و چه یازدهم میزبان رایزنی‌ها در این زمینه بود و چندین دور این مذاکرات در شهرهای مختلف این کشور از جمله ژنو، مونترو و لوزان برگزار شد. توافق ژنو مذاکرات ژنو سه در سوم آذر ماه 1392 به توافق ژنو بین ایران و 6 کشور منجر شد و در لوزان نیز در 13 فروردین 1394 توافقات اولیه در راستای برنامه جامع اقدام مشترک (توافق وین) حاصل و بیانیه لوزان صادر شد و ایران و غرب به تفاهم کلی و مجموعه‌ای از راه‌حل‌ها برای حل موضوع هسته‌ای ایران دست یافتند. * رفت و آمدها در طی سال‌های پس از انقلاب، رفت و آمدهایی بین سطوح مختلف مقامات دو کشور از جمله روسای جمهور، وزرای خارجه و ... به پایتخت‌های طرف مقابل صورت گرفته است. در سال 1379 رئیس‌ جمهوری سوئیس سفری به ایران داشت و پس از آن رئیس‌ جمهور وقت ایران در بهمن 1382 به مدت 2 روز به سوئیس سفر کرد. منوچهر متکی وزیر خارجه اسبق ایران نیز طی سال‌های 1385 تا 1388 به دفعات به سوئیس سفر کرد و میشلین کالمی‌ری وزیر خارجه سوئیس نیز در اسفند ماه 1386 به تهران آمد که این سفر منجر به عقد قرارداد مهم انتقال گاز ایران به اروپا از طریق سوئیس شد. با توجه به برگزاری نشست‌های شورای حقوق بشر سازمان ملل در ژنو، مقامات ذیربط کشورمان نیز برای شرکت در این نشست‌ها به سوئیس سفر کردند که از آن جمله سفر علی‌اکبر صالحی وزیر امور خارجه سابق جمهوری اسلامی ایران در اسفند 1389 به‌ ژنو به منظور شرکت در اجلاس شورای حقوق بشر سازمان ملل بود که در حاشیه اجلاس با همتای سوئیسی خود نیز ملاقات کرد. شهر داووس سوئیس از سال 1971 میزبان نشست‌های مجمع جهانی اقتصاد بوده و مقامات ایرانی بارها در این نشست در سطوح مختلف حضور پیدا کرده‌اند. رئیس جمهور وقت ایران در سال 1383 در این نشست حضور یافت، ولی احمدی‌نژاد در این اجلاس‌ها شرکت نکرد و در سال 1386 مجتبی ثمره‌هاشمی مشاور ارشد رئیس جمهور در این اجلاس حضور یافت. دو سال بعد هم منوچهر متکی وزیر خارجه وقت در این نشست اقتصادی شرکت کرد. در سال 1392 از حسن روحانی برای شرکت در این اجلاس دعوت به‌ عمل آمد و به‌ عنوان دومین رئیس‌جمهور ایران در این اجلاس حضور یافت. در اجلاس سال جاری (1394) داووس نیز محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران و محمد نهاوندیان رئیس دفتر رئیس‌جمهور حضور داشتند و در حاشیه این اجلاس نیز دیدارهایی با رئیس‌جمهور سوئیس و دیگر مقامات این کشور صورت گرفت. * مناسبات اقتصادی تهران و برن سوئیس در سال‌های اخیر همیشه یکی از 10 صادرکننده اول دنیا به ایران بوده و در مقابل، ایران سهم کمی از صادرات به این کشور را داشته و میانگین صادرات ایران به سوئیس 1.5 تا 2 میلیارد دلار در سال بوده است. در 10 سال اخیر بیشترین واردات مربوط به سال 1389 به ارزش 3.771 میلیارد دلار و کمترین میزان در سال 1384 به ارزش 1.272 میلیارد دلار است. همچنین میزان واردات در دولت کنونی از سوئیس در سال 92، 2.056 میلیارد دلار و در سال 93، 2.342 میلیارد دلار و میزان صادرات ایران به این کشور در سال 92، 97 میلیون دلار و در سال 93، 106 میلیون دلار بوده است و با توجه به این آمار سهم کم ایران از بازار این کشور کاملا نمایان است. بیسکویت، عصاره‌ها، مخمرها، مکمل‌های غذایی و دارویی،‌سیگار، روغن صنعتی، اسیدها، ویتامین‌های دارویی، هورمون‌ها و ... از جمله صادرات سوئیس به ایران را شامل می‌شود و قیر و آسفالت،‌ پلیمرها، ظروف ملامین،‌ زغال، مجسمه‌های کوچک و تزیینی، صنایع‌دستی، انواع چسب،‌ سنگ مرمر، سرامیک و کاشی و ... از جمله کالاهای صادراتی ایران به سوئیس را تشکیل می‌دهد. * ساعت‌های سوئیسی سوئیس بزرگ‌ترین کارخانجات تولید دارو را در دنیا دارد و در کشت گندم نیز از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. در سال‌های اخیر انواع دارو نیز با حجم بسیار گسترده‌ای از این کشور وارد شده است. ایران همچنین از دیرباز بازار خوبی برای ساعت‌های سوئیسی بوده است. براساس فهرست گمرک از واردات کالا طی پنج ماهه نخست امسال، حدود 10 میلیون دلار یعنی بیش از 30 میلیارد تومان ساعت مچی از 11 کشور به ایران وارد شده است. طبق آنچه در این آمار آمده ساعت‌های سوئیسی بیشترین سهم ارزشی را در بین واردات ساعت مچی داشته‌اند؛ ارزش ساعت‌های ساخت کشور سوئیس در واردات ساعت مچی تقریبا برابر با نیمی از کل ارزش ساعت‌های مچی وارد شده است. در پی سفر هیأت تجاری سوئیس به ایران در اردیبهشت سال جاری و پس از توافق لوزان، حسن سلیمی رئیس اتاق مشترک ایران و سوئیس ضمن اشاره به روابط اندک تجاری 2 کشور، خبر از افزایش روابط تجاری تهران و برن در سه بخش پتروشیمی، قطعات خودرو و دارو داد. رئیس هیأت مدیره شورای بازرگانی ایران و سوئیس و عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران درباره آینده مناسبات تجاری ایران و سوئیس پس از لغو تحریم‌ها، گفت: با لغو تحریم‌ها خرید دارو از سوئیس به راحتی صورت می‌گیرد. همچنین امکان واردات مواد اولیه و قطعات هم به راحتی میسر خواهد شد. البته عمده ارتباط ایران با سوئیس در زمان تحریم‌ها بود که واردات گندم به‌صورت غیر‌مستقیم از این کشور انجام می‌شد، اما در شرایط جدید اوضاع تغییر خواهد کرد. وی با بیان اینکه هدف ما این است که بیشتر کالاهای صادراتی از ایران به سوئیس صادر شود، افزود: برنامه‌ریزی ما در ایران باید به گونه‌ای باشد که در ازاری واردات ماشین‌آلات از سوئیس تراز تجاری را مثبت کنیم. برنامه‌ریزی ما در ایران سرمایه‌گذاری‌های مشترک در زمینه داروسازی است. قرار است دارو‌های سوئیسی در ایران ساخته و با برند سوئیسی به فروش برسند. پیش از این هم این دارو‌ها به ایران وارد و در اینجا بسته‌بندی می‌شدند. اما برنامه‌ریزی فعلی مبنی بر تولید دارو‌ها در ایران است. * قرارداد گازی نافرجام ایران و سوئیس اوایل سال 2008 میلادی بود که شرکت EGL سوئیس، قراردادی را برای دریافت سالانه 5.5 میلیارد مترمکعب گاز به مدت 25 سال با مسئولان وقت شرکت ملی گاز ایران امضا کرد ولی به دلیل فشارهای آمریکا این قرارداد وارد مرحله اجرا نشد. * 40 کارآفرین و سرمایه‌گذار سوئیسی همراه «اشنایدر» چند ماه بعد و پس از توافق وین و پایان مذاکرات ایران و گروه 1+5، سوئیس در اقدامی پیشدستانه نسبت به دیگر کشورها تحریم‌های هسته‌ای ایران را لغو کرد که این امر نشانه تمایل مقامات این کشور برای گسترش بیشتر مناسبات با ایران است. با وجود اینکه این کشور جزو اعضای اتحادیه اروپا نیست، اما در این سال‌ها از برخی از تحریم‌های اعمال شده تبعیت می‌کرد. اوایل بهمن ماه سوئیس از آزاد شدن 11.8 میلیون دلار برابر با 12 میلیون فرانک سوئیس از سرمایه‌های ایران در بانک‌های این کشور بعد از اجرای برجام خبر داد. سرمایه‌های ایران در بانک‌های سوئیس از سال 2007 تا 2012 به خاطر اعمال تحریم‌ها غیرقابل خروج شده بود. در سال جاری و پس از بیانیه لوزان و توافق وین سوئیس با اعزام هیأت‌های اقتصادی و تجاری، لغو تحریم‌ها و آزادسازی منابع مالی مسدود شده ایران، تمایل خود را برای گسترش روابط در سطوح مختلف با تهران نشان داده است. همچنین هیأتی از ایران در 5 شهریور ماه سال جاری در راستای گسترش مناسبات اقتصادی به سوئیس اعزام شد. پیش از این هم در راستای گسترش مناسبات سیاسی، رئیس کمیسیون امور خارجه مجلس ملی و رئیس کمیسیون امور خارجه مجلس کانتون سوئیس در رأس هیأت پارلمانی پنجم خرداد ماه به دعوت علاء‌الدین بروجردی رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی به ایران سفر کردند. «یوهان اشنایدر» رئیس‌جمهور سوئیس در حاشیه اجلاس مجمع جهانی اقتصاد (داووس) در دیدار با نهاوندیان به سفرش به تهران اشاره و ابراز امیدواری کرده بود 2 کشور بتوانند به توافقات خوبی دست یابند و نسبت به گسترش روابط ایران و سوئیس به بالاترین سطح در حوزه‌های مختلف اقدام کنند. رئیس‌جمهور سوئیس امروز در حالی در صدر یک هیأت بلندپایه سیاسی و اقتصادی و 15 سال بعد از سفر رئیس جمهور این کشور وارد تهران می‌شود که معاون ارتباطات و اطلاع رسانی دفتر رئیس جمهور کشورمان هدف از این سفر سه روزه را توسعه و تعمیق مناسبات دوجانبه‌، منطقه‌ای و بین‌المللی و ارتقای سطح همکاری‌های مشترک در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، تجاری، قضایی و فرهنگی بین تهران و برن و تسریع در روند تصویب موافقتنامه‌های تجاری 2 کشور عنوان کرده است. در این سفر 40 تن از کارفرمایان و سرمایه‌گذاران سوئیسی یوهان اشنایدر را همراهی می‌کنند، به نظر می‌رسد مقامات سوئیسی با توجه به فرصت‌های ایجاد شده در دوران پسابرجام در تکاپو هستند خود را به رقیبان اروپایی‌شان برسانند تا از حضور در بازار ایران جا نمانند. از طرفی با توجه به قرارداد نافرجام گازی بین تهران و برن این احتمال وجود دارد که یکی از موضوعات مورد رایزنی مقامات 2 کشور احیای این قرارداد گازی و همکاری‌های جدید در حوزه پتروشیمی باشد.