تدبیر اقتصاد کشور در دست 1+5/ بودجه و برنامه برای اجرایی شدن برجام گرو برداشته شدند/ تاخیر در ارائه لایحه برای دولت دهم بد است، نه یازدهم!

سرویس اقتصادی فردا: از افتخارات دولت یازدهم در دو سال گذشته که مدام این موضوع را به رخ کشیده و دولت قبل را به باد انتقاد می گرفتند، ارائه به هنگام بودجه به مجلس در موعد قانونی یعنی 15 آذر بود؛ اما متاسفانه این لایحه ۲۷ ام دی ماه 94 ، یعنی دیروز و با ۴۲ روز تاخیر به مجلس ارائه شد.

روحانی در زمان تقدیم بودجه سال 93 به مجلس گفت: برای اینجانب کمال خوشبختی است که با اتکال به خداوند متعال و مطابق اصل 52 قانون اساسی لایحه بودجه کل کشور در سال 1393 را به عنوان اولین بودجه دولت یازدهم در موعد مقرر و در راستای برنامه‌ای که در زمان انتخابات با مردم شریف ایران در میان گذاشته بودم تقدیم مجلس شورای اسلامی می‌کنم.

رئیس جمهور دوره یازدهم در دومین سال ریاست بر قوه مجریه و در زمان تقدیم لایحه بودجه به این اقدام به هنگام دولت اشاره کرد و گفت: خداوند بزرگ را شاکرم که توفيق داد تا دومين لايحه بودجه دولت تدبير و اميد را در فرصت قانوني به مجلس شوراي اسلامي تقديم نمايم.

اما موضوع تاخیر در ارائه بودجه سال 95 از چند زاویه حائز اهمیت است:

الف. تاخیر در ارائه لایحه بودجه، باعث القاء فشار زمانی به مجلس برای بررسی و اعمال اصلاحات لازم می شود. با توجه به اینکه طبق قانون، بررسی و تصویب بودجه در مجلس نیز مراحل متعدد و پیچیدگی های خاص خود را دارد؛ از تصمیم گیری در خصوص کلیت لایحه بودجه تا جلسات تخصصی کمیسیون ها و بحث و تبادل نظر در خصوص اجزاء آن در صحن علنی مجلس، به علاوه مدت زمانی که مرکز پژوهش های مجلس برای یک مطالعه جامع و دقیق در خصوص ابعاد آن نیاز دارد، به طور طبیعی از دست دادن یک ماه و نیم زمان در این مسیر به لحاظ فنی و حرفه ای خسارتی بزرگ است.

ب. از طرف دیگر در سال جاری نمایندگان درگیر انتخابات دور دهم مجلس هستند و به تاخیر انداختن تقدیم لایحه بودجه به معنای قرار گرفتن قلب دوره بررسی آن در مغز زمان تکاپوی نمایندگان و تبلیغات آنها برای موفقیت در انتخابات است. تجربه ده ها فعالیت پارلمانی در ایران و جهان نیز نشان داده است که در هفته های منتهی به انتخابات عملا نمایندگان تمرکز لازم را برای بررسی موضوعات مهمی از جمله قانون بودجه ندارند و در حال حاضر نیز طبق خبرهای منتشر شده از مجلس جلسات صحن علنی با نبودن حدود یک سوم از نمایندگان برگزار می شود.

ج. از سوی دیگر در شرایط کنونی اقتصاد کشور (کاهش شدید قیمت جهانی نفت، رکود سنگین حاکم بر اقتصاد، مسئله بیکاری و ...) تاخیر در ارائه لایحه بودجه و تنگی زمان در بررسی جوانب آن در مجلس، زیانی مضاعف به بار خواهد آورد. بدیهی است گذر از وضعیت کنونی و قرار دادن اقتصاد کشور بر مسیر رشد بلندمدت خود (و اصلاح انحراف چند ساله) نیازمند مساعدت همه ارکان نظام است. بدین سبب و با توجه به نقش مهم بودجه های سنواتی در بهبود عملکرد اقتصاد کشور، تاخیر در ارائه لایحه به معنای تاخیر در جذب مشارکت مجلس (و از آن طریق، بخش قابل توجهی از توان کارشناسی کشور) در اصلاح عملکرد اقتصادی کشور خواهد بود.

در صورتی که مجلس فرصت کافی برای بررسی و تصویب لایحه را در ماه های پایانی سال 94 نداشته باشد، مجبور به صدور مجوزهای دو یا سه دوازدهم برای ماه های آغازین سال 95 خواهد شد که دیروز رئیس مجلس همین تقاضا را از رئیس جمهور کردند. این اقدام با فرض ضرورت اصلاح مواردی کلیدی در بودجه (از جمله قیمت و درآمدهای نفتی در نظر گرفته شده و ...) موجب بروز انحرافاتی در عملکرد بودجه خواهد شد (ولو برای دو یا سه ماه) و بدین سبب ذاتا تصویب بودجه های دو یا سه دوازدهم نامطلوب محسوب می شود.

فارغ از مسئله تاخیر، لازم است دولت بر خلاف اقدامش در تنظیم بودجه 94، به قواعد مربوط به اقتصاد مقاومتی در تنظیم بودجه 95 توجه و التزام جدی داشته باشد.

با وجود اینکه پیش بینی ها حاکی از کاهش قیمت نفت خام در سال 1394 بود، لحاظ نفت 72 دلاری در بودجه 94 باعث شکننده شدن این لایحه شد. این در حالی بود که بسیاری از کارشناسان اقتصادی و برخی از نمایندگان مجلس به ضرورت لحاظ قیمت های پایین تر نفت (زیر چهل دلار) تاکید داشتند؛ اما با این وجود تنظیم کنندگان بودجه 94 بر نفت 72 دلاری تاکید کردند. این در حالی بود که میانگین قیمت نفت خام در سال 94 از 40 دلار در هر بشکه فراتر نرفت؛ اما در بودجه ای که دیروز رئیس جمهور به مجلس ارائه کرد قیمت نفت را 40 دلار پیشنهاد کرده است؛ در حالی که فروش روزانه نفت در بودجه 95، 2 میلیون و 250 هزار بشکه در نظر گرفته شده که نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است. (در بودجه 94 فروش روزانه 1 میلیون بشکه نفت پیش بینی شده بود) با این حساب وابستگی به نفت در بودجه 95 نسبت به سال 94 افزایش داده است.

دلایل سیاسی برای دیرکرد بودجه

اما سخنگوی دولت دلیل ارائه نشدن بودجه در زمان مقرر را اینطور توضیح داد: منتظر شرایط سیاسی لازم برای اعلام دلایل تأخیر در ارائه لایحه بودجه 95 هستیم؛ لایحه بودجه 95 و لایحه برنامه ششم هر یک چاپ شده‌ بودند و ارائه آنها به بعد از اجرایی شدن برجام موکول شده بود.

هر چند توجیه دولت در عمل نکردن به قانون درخواست مجلس برای ارائه همزمان لایحه بودجه 95 و برنامه ششم بوده است که مسئولان برنامه ریزی کشور می دانند، تدوین بودجه سالانه باید بر اساس برنامه توسعه باشد، بنابرین باید ابتدا برنامه ششم را تدوین می کردند و سپس به تدوین لایحه بودجه 95 می پرداختند تا تاخیر در ارائه بودجه پیش نیاید؛ اما در عمل مشخص شد که این موضوع فقط بهانه دیرکرد بودجه بوده و دولتی ها منتظر روز موعدشان، یعنی اجرای برجام و لغو تحریم ها بودند؛ زیرا بودجه سال آینده طبق پیش بینی های نوستراداموسی آنان از دوران پسابرجام و بر مبنای آن نوشته شده است.