یارانه‌ای که به جیب کشورهای همسایه می‌رود

جام جم: با توجه به سنگینی هزینه پرداخت یارانه سوخت بر بودجه کشور، نهادهای اجرایی و قانونگذار به سراغ ساماندهی مصرف سوخت در کشور رفته اند تا ضمن پایین آوردن هزینه ها، جلوی قاچاق به کشورهای همسایه را نیز بگیرند. بر این اساس، در اردیبهشت امسال، طرح حذف سهمیه بندی و یکسان سازی نرخ بنزین به اجرا گذاشته شد و در گام بعدی پروژه توزیع سوخت گازوئیل خودروهای دیزلی براساس پیمایش در دستور کار قرار گرفت.

گازوییل، رکورددار قاچاق سوخت

گازوییل بیشترین آمار قاچاق را در بین انواع سوخت به خود اختصاص داده به طوری که تخمین زده می شود

بیش از 80 درصد قاچاق سوخت در کشور مربوط به گازوئیل است. در واقع، گازوئیل به علت تفاوت قیمت بالا با کشورهای همسایه بیشترین میزان جذابیت را برای قاچاقچیان سوخت داشته است.

احمد واحدیان ابوترابی، رئیس اداره پیشگیری از عرضه خارج از شبکه و مقابله با قاچاق فرآورده های نفتی درباره کشفیات انواع سوخت قاچاق در سال 93 گفت: در سال گذشته، بیش از 44 میلیون و 577 هزار لیتر فرآورده نفتی (بنزین، نفت سفید، نفت گاز و نفت کوره) مکشوفه تحویلی به انبارهای نفت مناطق شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی به چرخه رسمی توزیع کشور برگشت داده شد.

وی با بیان این که بنزین مکشوفه و تحویلی به انبارهای نفت شرکت ملی پخش در سال 1393 حدود، 287 هزار و 368 لیتر بوده است، افزود: این مقدار بنزین کشف شده در قیاس با سال قبل از آن حدود 69 درصد افزایش داشته است.

به گفته این مقام، منطقه هرمزگان، بیشترین مقدار فرآورده کشف را در میان مناطق 37 گانه شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران داشته و بیشترین آمار بنزین مکشوفه سال 93 در کشور به مناطق زاهدان، چابهار و کردستان تعلق داشته است.

سهمیه بدون تردد

بررسی ها نشان می دهد که طی سال های اخیر تعداد قابل توجهی از خودروهای بی تردد، سهمیه سوخت دریافت می کردند که البته مصرف کنندگان گازوئیل، بخش عمده این دسته از خودروها را به خود اختصاص داده بودند.

ابطال بیش از 5 میلیون کارت سوخت بنزین و همچنین یکسان سازی نرخ بنزین از اردیبهشت امسال، این چالش را در بخش بنزین برطرف کرد، اما مشکل دریافت سهمیه توسط کامیون ها و سایر خودروهای دیزلی که تردد نمی کنند همچنان باقی مانده است. به طوری که تعداد قابل توجهی از کامیون ها و خودروهای دیزلی، هیچ ترددی در جاده های کشور نداشته و تنها کارت سوخت آنها در جایگاه ها مورد استفاده قرار می گرفته که از سوءاستفاده از کارت های سوخت گازوئیل حکایت دارد.

جذابیت قاچاق

با توجه به تفاوت باور نکردنی قیمت بنزین و گازوئیل در بین ایران و برخی کشورهای همسایه، قاچاق سوخت از ایران دارای چنان جذابیتی برای قاچاقچیان است که افزایش قیمت سوخت در اردیبهشت امسال نیز قادر نبوده که جلوی این حرفه غیرقانونی را بگیرد.

نگاهی به بازار پر سود قاچاق سوخت نشان می دهد که حتی تشدید قوانین مبارزه با قاچاق و وضع جریمه ای معادل سه برابر ارزش محموله نیز تاکنون قادر به مهار قاچاقچیان نبوده است

نگاهی به بازار پر سود قاچاق سوخت نشان می دهد که حتی تشدید قوانین مبارزه با قاچاق، ضبط اصل محموله به نفع دولت و وضع جریمه ای معادل سه برابر ارزش محموله نیز تاکنون قادر به مهار قاچاقچیان نبوده است. بنابراین اگر یک قاچاقچی با سه محموله قاچاق به راه افتاده و در طی مسیر، دو محموله را از دست داده و تنها یک محموله را به مقصد برساند، باز سود کرده است.

تعداد فراوان کولبران در مرزهای غربی کشور که محموله های سوخت را بر پشت خود حمل کرده و با سختی بسیار، ریسک عبور از مناطق صعب العبور کوه های آن مناطق را به جان می خرند، گواهی بر سودآوری این تجارت غیرقانونی است.

سود قاچاق سوخت به کشورهای همسایه

براساس بررسی انجام شده در وزارت نفت، حتی پس از افزایش قیمت بنزین و گازوئیل در اردیبهشت ماه سال جاری، قاچاق سوخت به کشورهای همسایه، همچنان جذابیت داشته و سود خوبی را عاید قاچاقچیان سوخت می کند. به عنوان مثال، متوسط درآمد ماهانه یک قاچاقچی خرده پای بنزین به عراق حدود ٣ میلیون و ٢٠٠ هزار تومان و درآمد قاچاقچی گازوئیل حدود ٤ میلیون و ٣٠٠ هزار تومان است. همچنین قاچاقچیان خرده پایی که روزانه تنها می توانند ١٠٠ لیتر بنزین به ترکیه منتقل کنند، در 30 روز کاری حدود ١٤ میلیون و ٩٠٠ هزار تومان و قاچاقچیان گازوئیل ١٣ میلیون و ٥٠٠ هزار تومان سود به جیب می زنند.

عراق: براساس بررسی انجام شده توسط وزارت نفت، در 5 اردیبهشت امسال (مصادف با ٢٥ می ٢٠١٥)، پس از افزایش قیمت ها در ایران، قیمت هر لیتر بنزین 30/0 دلار (١٠٠٠ تومان با دلار ٣٣٠٠ تومانی) و قیمت هر لیتر گازوئیل آزاد که با کارت جایگاه داران سوختگیری می شود حدود 18/0 دلار (٦٠٠ تومان با دلار ٣٣٠٠ تومانی آزاد) و قیمت هر لیتر دیزل سهمیه ای حدود 09/0 دلار ( ٣٠٠ تومان با دلار ٣٣٠٠ تومانی آزاد) تعیین شده است.

اما در این تاریخ، یعنی در ٢٥ می ٢٠١٥، قیمت هر لیتر بنزین در عراق 63/0 دلار ( ٢٠٧٩ تومان با دلار ٣٣٠٠ تومانی ) و قیمت هر لیتر دیزل (گازوئیل) حدود 62/0 دلار ( ٢٠٤٦ تومان با دلار ٣٣٠٠ تومانی) گزارش شده است.

بر این اساس، قاچاق هر لیتر بنزین از ایران به عراق حدود 33/0 دلار ( ١٠٨٩ تومان ) و قاچاق هر لیتر دیزل (گازوئیل) بالغ بر 44/0 دلار (١٤٥٢ تومان) سود به دنبال دارد. به این ترتیب یک قاچاقچی خرده پای سوخت تنها با قاچاق روزانه ١٠٠ لیتر بنزین به مدت ٣٠ روز در ماه، حدود ٣ میلیون و ٢٠٠ هزار تومان و در بخش دیزل و با همین مقدار قاچاق، حدود ٤ میلیون و ٣٠٠ هزار تومان سود خواهد برد.

ترکیه: در ٢٥ می ٢٠١٥، قیمت هر لیتر بنزین در ترکیه 81/1 دلار ( ٥٩٧٣ تومان با دلار ٣٣٠٠ تومانی ) و قیمت هر لیتر دیزل ( گازوئیل) حدود 54/1 دلار ( ٥٠٨٢ تومان با دلار ٣٣٠٠ تومانی) گزارش شده است.

براین اساس قاچاق هر لیتر بنزین از ایران به ترکیه حدود 51/1 دلار ( ٤٩٨٣ تومان ) و قاچاق هر لیتر دیزل ( گازوئیل) بالغ بر 36/1 دلار (٤٤٨٨ تومان) برای قاچاقچیان سود در بر دارد. در این حالت یک قاچاقچی خرده پای سوخت تنها با قاچاق روزانه ١٠٠ لیتر بنزین به مدت ٣٠ روز در ماه، حدود ١٤ میلیون و ٩٠٠ هزار تومان و در بخش دیزل و با همین مقدار قاچاق، حدود ١٣ میلیون و ٥٠٠ هزار تومان سود به جیب می زند.

پاکستان: در ٢٥ می ٢٠١٥، قیمت هر لیتر بنزین در پاکستان 84/0 دلار ( ٢٧٧٢ تومان با دلار ٣٣٠٠ تومانی ) و قیمت هر لیتر دیزل ( گازوئیل) حدود 82/0 دلار ( ٢٧٠٦ تومان با دلار ٣٣٠٠ تومانی) گزارش شده است. براین اساس قاچاق هر لیتر بنزین از ایران به پاکستان حدود 54/0 دلار ( ١٧٨٢ تومان ) و قاچاق هر لیتر دیزل ( گازوئیل) بالغ بر 64/0 دلار (٢١١٢ تومان) سود در بر دارد. در این حالت یک قاچاقچی خرده پای سوخت تنها با قاچاق روزانه ١٠٠ لیتر بنزین به مدت ٣٠ روز در ماه، حدود ٥ میلیون و ٣٠٠ هزار تومان و در بخش دیزل و با همین مقدار قاچاق، حدود ٦ میلیون و ٣٠٠ هزار تومان سود به جیب می زند.

توزیع سوخت به ازای پیمایش

با تعیین تکلیف سهمیه بندی بنزین در اردیبهشت امسال، وزارت نفت، ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت و دیگر نهادهای ذی ربط سراغ ساماندهی گازوئیل و خودروهای دیزلی رفته اند. براساس طرح توزیع سوخت گازوئیل به ازای پیمایش، سهمیه ثابت400 هزار کامیون، 20 هزار اتوبوس و 36 هزار مینی بوس بین شهری منتفی شده و میزان سهمیه سوخت آنها طبق پیمایش و اطلاعات بارنامه تعیین خواهد شد. البته در گام بعدی قرار است، میزان سهمیه سوخت بر اساس اطلاعات سامانه موقعیت یاب جغرافیایی (جی پی اس) محاسبه شود.