ایران هراسی نفتی

تسنیم: فضاسازی های برخی رسانه های غربی در مورد تشدید اختلافات میان اعضای اوپک طی چند روز اخیر نشان می دهد، کشورهای طرف مذاکره جمهوری اسلامی همچنان به دنبال بهره برداری حداکثری از فضای خاص حاکم بر روابط ایران در دوران تحریم ها هستند. به عنوان نمونه روزنامه وال استریت ژورنال در همین رابطه اینگونه نوشته است که « افزایش حجم نفت عرضه شده به بازار در پی لغو تحریم های ایران نارضایتی ها و واکنش‌هایی را از سوی برخی مقام‌های سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) به دنبال داشته است». اگرچه این روزنامه هیچ اشاره ای نمی کند که کدام کشورها و به چه صورتی به حضور ایران در بازار جهانی نفت واکنش های منفی نشان داده اند، اما به نظر می رسد این گزارش ها چندان نیز بی پایه و اساس نباشد چرا که از هم اکنون زمزمه های تشکیل جلسه فوق العاده اوپک شنیده می شود؛ خبرگزاری رسمی الجزایر به نقل از صالح خبری، وزیر انرژی و معادن الجزایر اعلام کرده است: «الجزایر احتمالا خواستار نشست فوق العاده اوپک برای بررسی این وضع شود چرا که با در نظر گرفتن اوضاع کنونی بازارهای جهانی نفت خام بویژه افت قیمت‌های جهانی، در صورت نیاز ما درخواست یک نشست اضطراری را خواهیم داد». *برنامه ایران چیست؟ ایران هم اکنون حدود 2.9 میلیون بشکه نفت در روز تولید می کند یعنی کمتر از 3.6 میلیون بشکه ای که در سال 2011 و قبل از اعمال تحریم های ایالات متحده و اتحادیه اروپا، تولید می کرد. صادرات نفت ایران حدود 1.1 میلیون بشکه در روز، یعنی نصف سطح قبل سال 2012 است. بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران اعلام کرده است که ایران قصد دارد در کوتاه مدت با استفاده از لغو تحریم ها تولیدش را یک میلیون بشکه افزایش دهد. وی سپس اعلام کرد که در بلندمدت قصد دارد میزان تولید نفت را در سال 2018 میلادی را به 5.7 میلیون بشکه برساند. این میزان تولید و برنامه ریزی برای این میزان تولید بدون تردید کشورهای فقیر اوپک را بیشتر دچار هراس می کند. به همین خاطر نیز خبرگزاری رسمی فرانسه نیز بتازگی در گزارشی تحت عنوان« بازگشت ایران، تنش اوپک را بالا می‌برد» تلاش کرده است به گسل دیگری در روابط میان اعضای اوپک توجه کند. این خبرگزاری با تقسیم کشورهای عضو اوپک به دو دسته ثروتمند و فقیر این گونه تحلیل کرده است که واکنش هر کدام از این دو دسته به بازگشت مجدد ایران به بازار نفت، متفاوت خواهد بود. قطعا میان کشورهای عضو اوپک بر سر سیاست جدید این سازمان و تلاش برای کسب سهم جدید در بازار اختلاف نظر وجود دارد. بنابراین احتمال دارد اوپک نشستی جنجالی در پیش داشته باشد. به عنوان نمونه اعضای فقیرتر اوپک از جمله آنگولا، الجزایر و ونزوئلا که برای تامین بودجه خود به درآمدهای حاصل از فروش نفت به شدت وابسته هستند، ممکن است بار دیگر به علت کاهش قیمت نفت خواهان کاهش تولید اوپک باشند. اما کشورهای عربی و ثروتمند تولیدکننده نفت در حاشیه خلیج فارس و در راس آنها عربستان، همچنان بر حفظ سهم تولید اوپک در بازار و خارج کردن تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا از بازار با استراتژی کاهش قیمت نفت تاکید دارند. *نگرانی های واقعی یا «ایران هراسی نفتی»؟ در حالی که نگرانی رقبای ایران در بازار نفت در نگاه اول کاملا منطقی و طبیعی به نظر می رسد اما توجه به روند داد و سد نفت در بازارهای جهانی نشان می دهد که بخشی از این ابراز نگرانی ها ریشه سیاسی دارد و با هدف دشوارتر کردن حضور مجدد ایران در بازار ابزار می شود. در چنین شرایطی توجه به این نکته ضروری است که ورود به نفت ایران به بازار به تنهایی برای پیش بینی آینده قیمت ها چندان دقیق نیست چرا که نوع نفت و مشتریانی که خواهان نفت ایران هستند، کاملا مشخص است. سیدمحسن قمصری، مدیر امور بین الملل شرکت ملی نفت در این باره می گوید:« نوع نفت خامی که ایران تولید می کند، خاص است. به عبارت دقیق تر نفت تولیدی ایران نه فوق سنگین است و نه فوق سبک و در حدوسط قرار دارد. این نوع نفت مشتریان خاص خود را دارد». اهمیت این نکته کلیدی زمانی بیشتر مشخص می شود که با اشتیاق برخی کشورها برای خرید نفت از ایران مواجه می شویم. به عنوان مثال ایران پیش از آغاز اعمال تحریم های ظالمانه کشورهای غربی، بزرگترین تامین کننده نفت آفریقای جنوبی بود که با وارد کردن حدود 380 هزار بشکه نفت خام در روز دومین مصرف کننده عمده این ماده در قاره آفریقا بشمار می رود. در همین راستا بلافاصله بعد از دستیابی به توافق، وزیر امور خارجه آفریقای جنوبی گفت:« آفریقای جنوبی هیچ گاه با اعمال تحریم ها علیه ایران موافق نبوده است و پالایشگاه ها و تاسیسات نفتی آن از تحریم صادرات نفت خام این کشور خاورمیانه ای آسیب دیده اند. اگر تحریم ها لغو شوند که شرایط برد - برد بشمار می رود، آفریقای جنوبی نیز از چنین وضعی بهره خواهد بود».