چالشهای پیش‌روی سلطان شکلات

اگر امریکا و اروپا کمکهای جدی اقتصادی، سیاسی و عنداللزوم نظامی که سلطان شکلات رسماً از واشنگتن درخواست کرده، به اوکراین نکنند این کشور با مشکلات زیادی روبرو خواهد شد و چه بسا منجر به سقوط دولت جدید این کشور نیز در یکسال آینده گردد.

انتخابات ریاست جمهوری اوکراین پس از ماه‌ها کش و قوس در این کشور روزیکشنبه 4 خرداد93 برگزارشد. مردم اوکراین پس از ماهها ناآرامی در این پای صندوق‌های رای رفتند. در این انتخابات 18 نفر نامزد شده‌ بودند. نظرسنجی‌ها حاکی از آن بود که پترو پروشنکو، مشهور به سلطان شکلات نامزد حزب همبستگی با پیروزی در این انتخابات جام شیرین را سرخواهد کشید. این نظرسنجی ها که ازسوی سه نهاد معتبر اوکراینی انجام شده بود نشان می‌داد که پروشنکو رقیب اصلی یولیا تیموشنکو 55.9 آراء را به خود اختصاص خواهد داد. رأی‌گیری ساعت 8 صبح به وقت محلی آغاز و ساعت 20 به پایان رسید. براساس قانون انتخابات اگر هیچ یک از نامزدها بیش از 50 درصد آرا را کسب نمی کردند، انتخابات به دور دوم کشیده ومرحله دوم آن قرار بود در 15 ژوئن برگزار گردد. بیش از 33 میلیون اوکراینی برای شرکت در این انتخابات واجد الشرایط بودند اما بسیاری از مردم دونتسک و لوهانسک در شرق اوکراین اعلام کردند که در این انتخابات شرکت نکردند. دراین انتخابات، پترو پوروشنکو موفق شد با کسب اکثریت آرا (54بیش ازدرصد) در مرحله نخست به پیروزی برسد و "یولیا تیموشنکو" نامزد مغلوب و نخست وزیر پیشین اوکراین معروف به پرنسس گازی که دو سال زندانی یانکوویچ رییس جمهور متواری اوکراین بود و رهبری اعتراضات مردمی اخیر را برعهده داشت شکست دهد. تیموشنکو که 13.1 درصد از آرا ماخوذه را کسب کرد 26 می با حضور در هتلی در جمع هوادارانش شکست در انتخابات را پذیرفت و با قرار گرفتن در پشت تریبون اظهار داشت که "انتخابات دموکراتیک بود. می خواهم اوکراین به شادی بپردازد. تیموشنکو هنگام انداختن رأی خود به صندوق تصریح کرده بود که اگر وی به عنوان رئیس‌جمهور منصوب شود، خواستار عضویت کشورش در ناتو خواهد شد. وی افزوده بود: من فکر می‌کنم اولین گامی که رئیس‌جمهور جدید اوکراین می‌بایست اتخاذ کند، این است که درخواست عضویت کامل اوکراین در ناتو را مطرح کند. تیموشنکو همچنین بر برگزاری همه پرسی در خصوص عضویت اوکراین در ناتو و ضرورت تامین احیای صلح در کشور توسط رییس جمهور منتخب تاکید کرده بود.

نامزد پیروز کیست؟ "پوروشنکو" 48 ساله چهره ای مرکب و به الیگارشی مالی اوکراین تعلق دارد و از طریق تجارت پول خود را بدست آورده است و صاحب بزرگترین کارخانه تولیدکننده شیرینی و شکلات در اوکراین است و به همین دلیل لقب "سلطان شکلات" را به او داده اند. او علاوه بر شکلات سازی صاحب دو شبکه تلویزیونی می باشد که یکی از آن ها محبوب ترین شبکه خبری اوکراین است. او بی تردید بخشی از سیستم حاکم بر اوکراین بوده است چرا که در فاصله سال های 2009 تا 2010 میلادی به عنوان وزیر تجارت مشغول به کار بود و در دولت های پیشین نیز مناصبی را برعهده داشته است. به همین خاطر در میان بخشهایی از مردم اوکراین تردیدهایی درباره عزم این نامزد انتخاباتی به منظور بهبود وضعیت موجود وجود دارد چرا که تعداد قابل توجهی از مردم اوکراین او را نماینده از فساد و بوروکراسی موجود در اوکراین می دانند.

انتخابات در چه شرایطی برگزار شد؟ مردم اوکراین در حالی به پای صندوق های رای رفتند تا رئیس جمهوری خود را انتخاب کنند که با عقب نشینی نیروهای نظامی روسیه از پشت مرزهای شرقی اوکراین، تهدید حمله روسیه به این کشور فروکش کرده بود. با این حال در دو منطقه شرقی اوکراین که حدود 15 درصد از جمعیت کل این کشور یعنی حدود شش و نیم میلیون نفر را تشکیل می دهد، رأی دهندگان به دلیل فعالیت جدایی طلبان حامی روسیه که دو شهر دونتسک و لوهانسک رادر دست داشتند، تمایلی به رای دادن نداشتند. افراد مسلح در شرق اوکراین به طور هماهنگ کمیسیون های انتخابات محلی را تعطیل کرده بودند و با اشغال دفاتر آنها یا سرقت صندوق های رأی و اطلاعات رأی دهندگان عملا مانع رای دادن آنها می شدند. جنگجویان جدایی طلب طرفدار روسیه که مستظهر به حمایتهای کرملین هستند و هفته پیش طی برگزاری یک رفراندوم غیرقانونی، تأسیس جمهوری خودخوانده خلق دونتسک را اعلام کردند، تلاش کردند با شکستن صندوق های رای انتخابات ریاست جمهوری اوکراین و گشت زنی مقابل حوزه های رای گیری مانع برگزاری انتخابات شوند. در این دو شهر تنها چند مرکز رأی توانستند به فعالیت های خود ادامه دهند. گرچه در شهر دونتسک هزاران نفر علیه انتخابات ریاست جمهوری تظاهرات کردند، اما در مجموع شرکت مردم اوکراین در این انتخابات به صورت غیرمنتظره ای بالا بود. پس از آغاز به کار حوزه های رأی گیری انتخابات ریاست جمهوری اوکراین در هر منطقه ای که امکان برگزاری انتخابات بود، گلوله باران شهر اسلویانسک در شرق روسیه آغاز کرد. نیروهای دولتی اوکراین، یکروز پس از پایان بالگردهای ارتش اوکراین نیز ساختمان اصلی فرودگاه دونتسک در شرق این کشور را هدف قرار دادند. پس از انتخابات نیز اوضاع در مناطق شرقی اوکراین نابسامان بود و با کمکهای مخفیانه روسیه به جدایی طلبان دانتسک قریب یکصد نفر جان باختند و بیش ازاین تعداد نیز زخمی شدند، عناصری از روسیه که برخی چچنیهای وابسته به خودمختاری چچن درمیان آنها بودند از خاک روسیه وارد خاک اوکراین شده بودند و در کنار جدایی طلبان شرق اوکراین با نیروهای دولتی اوکراین می جنگیدند که موجب واکنشهای بین المللی علیه روسیه گردید هرچند که مسکو این اقدام خود را نمی پذیرفت.

موضع روسیه در قبال انتخابات ریاست جمهوری

وزیر خارجه روسیه در واکنش به نتایج انتخابات ریاست جمهوری اوکراین گفت روسیه آماده همکاری با پوروشنکو رئیس جمهوری جدید اوکراین است. سرگئی لاوروف گفت: مسکو آماده مذاکره با کی یف به ویژه با پروشنکو است. وی افزود: ما شنیده ایم که پوروشنکو روابط با روسیه را بسیار مهم خوانده است. ما روس ها همانطور که رئیس جمهورمان گفته است آماده گفتگو با کی یف به ویژه پروشنکو هستیم. لاوروف با تاکید بر این نکته که روسیه و اوکراین برای مذاکره نیازی به میانجی ندارند تاکید کرد ما آماده همکاری با آمریکا و اروپا برای اجرایی شدن نقشه راه هستیم. وی در عین حال با اشتباه خواندن ادامه عملیات نظامی ارتش اوکراین در شرق این کشور گفت: ما نمی توانیم چشم هایمان را به روی این حقیقت ببندیم.

اما سرگئی ایوانف رییس دفتر رییس جمهوری روسیه هم بر مالکیت کشورش بر منطقه کریمه تاکید کردو افزود: منتظر شکایت اوکراین به دادگاه بین المللی برای بازگرداندن کریمه خواهیم شد و بعد از آن اقدام می کنیم.رییس دفتر رییس جمهوری روسیه همچنین از دولت اوکراین خواستار بازپرداخت بدهی گازی 5/3 میلیارد دلاری به روسیه شد. پتر پوروشنکو نامزد پیروز انتخابات ریاست جمهوری اوکراین نیز تاکید کرده بود که هرگز کریمه را به عنوان بخشی از روسیه به رسمیت نمی شناسدو وزارت کریمه در دولت اوکراین تاسیس می شود که وظیفه آن بازگرداندن این منطقه به اوکراین از طریق اسناد بین المللی می باشد. سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه نیز در اظهارتی دیگر گفت: روسیه در مذاکره با اوکراین به میانجی گری آمریکا و اتحادیه اروپا هیچ نیازی ندارد. از درخواست پتر پوروشنکو در مورد مذاکره با روسیه مطلع شدیم. همان طور که ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه بارها اعلام کرده است برای مذاکره با مقامهای کی یف ازجمله پوروشنکو آمادگی داریم.اما نمی خواهیم اعلام آمادگی پوروشنکو برای مذاکره با روسیه با شرط هایی از جمله میانجی گری آمریکا و اتحادیه اروپا همراه باشد. البته برای همکاری با اتحادیه اروپا و آمریکا به منظور کمک به طرف اوکراینی در اجرای طرح نقشه راه سازمان امنیت و همکاری اروپا آمادگی داریم اما شک داریم که برای روابط با اوکراین نیازی به میانجی گری دیگران وجود داشته باشد.لاوروف با اشاره به اعلام آمادگی میخاییل ساآکاشویلی برای عضویت در دولت پوروشنکو و کمک به وی در مقام مشاور گفت: مطمئن هستیم که به میانجی گری این فرد در روابط میان اوکراین و روسیه نیازی نداریم.

موضع آمریکا درقبال انتخابات ریاست جمهوری دراوکراین رئیس جمهور آمریکا در سفری از پیش اعلام نشده در افغانستان با صدور پیامی کتبی، به مردم اوکراین به خاطر حضور در انتخابات امروز تبریک گفت.وی همچنین قول داد با رئیس جمهور و پارلمان بعدی اوکراین همکاری کند.باراک اوباما گفت: به رغم اقدامات تحریک آمیز و خوشنت بار، میلیون ها اوکراینی در کل کشور و حتی در بخش های شرقی، پای صندوق های رأی رفتند.اوباما در انتهای این پیام، انتخابات امروز را گام مهم دیگری از سوی دولت موقت به سوی اتحاد کشور اوکراین خواند. رئیس جمهور آمریکا روز یکشنبه 4 خرداد همزمان با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در اوکراین، طی بیانیه ای که در سایت کاخ سفید منتشر شد گفت: من به نمایندگی از طرف همه مردم آمریکا، به مردم اوکراین که توانستند از طریق شرکت در انتخابات ریاست جمهوری در این روز، صدای خود را به گوش همگان برسانند، تبریک می گویم. اوباما در این بیانیه گفت: ایالات متحده آمریکا از همکاری با رئیس جمهور آینده ی اوکراین و همچنین پارلمان این کشور به شرطی که به نحوی دموکراتیک انتخاب شده باشد، استقبال می کند تا به این طریق از تلاشهای صورت گرفته در اوکراین جهت اجرای اصلاحات سیاسی و اقتصادی مهم این کشور حمایت نماید.

موضع اتحادیه اروپا اتحادیه اروپا یک روز پس از برگزاری انتخابات دراوکراین در بیانیه ای اعلام کرد که برگزاری موفقیت آمیز انتخابات ریاست جمهوری اوکراین گامی مهم در راستای کاهش تنش ها میان این کشور و روسیه است. این اتحادیه همچنین از بیانیه روسیه در مورد احترام به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری اوکراین ، استقبال کرد.اتحادیه اروپا یادآور شد که انتظار دارد روسیه از نفوذ و قدرتش بر جدایی طلبان مسلح حامی مسکو برای کاهش تنش ها در اوکراین استفاده کند.ˈخوزه مانوئل باروسوˈ و ˈهرمان وان رومپویˈ روسای کمیسیون اروپا و شورای اروپا در این بیانیه یادآورشدند: برگزاری موفق انتخابات ریاست جمهوری اوکراین گامی مهم در راستای رسیدن به هدف کاهش تنش ها در اوکراین و احیای نظم و امنیت برای همه اوکراینی محسوب می شود.این بیانیه می افزاید : ما در راستای برداشتن گام های واقعی در یک مسیر سازنده برای احیای صلح و ثبات در اوکراین حرکت می کنیم.

تلاش برای تاسیس 'اتحادیه اقتصادی اروپا ' روز پنجشنبه، ۸ خرداد 1393 (29 مه 2014)، ولادیمیر پوتین، الکساندر لوکاشنکو و نورسلطان نظربایف، روسای جمهوری روسیه، بلاروس و قزاقستان در نشستی در آستانه، پایتخت قزاقستان، توافقنامه‌تاسیس یک اتحادیه اقتصادی متشکل از این سه کشور را امضا کردند که به گفته پوتین، می‌تواند چالشی جدی در برابر اقتصاد ایالات متحده و اتحادیه اروپا محسوب شود.قرار است اتحادیه جدید، که برای آن نام "اتحادیه اقتصادی اروپا آسیا" انتخاب شده، پس از طی مراحل قانونی و تصویب معاهده مربوطه در پارلمان‌های سه کشور عضو، روز اول ژانویه سال 2015 رسما موجودیت پیدا کند. به گفته پوتین، جمع تولید ناخالص داخلی این سه کشور به حدود سه تریلیون دلار بالغ خواهد شد و بازاری با یکصد و هفتاد میلیون جمعیت را ایجاد خواهدکرد. پوتین نشست رهبران سه کشور را "جلسه‌ای ویژه و تاریخ‌ساز" توصیف کرد و گفت که "توافقنامه امروز سه کشور ما را وارد مرحله پیوستگی اقتصادی می‌کند بی‌آنکه به استقلال سیاسی سه کشور لطمه‌ای بزند."او افزود :هدف اصلی این اتحادیه در نیمه اول قرن بیست و یکم کسب امتیازی طبیعی در رقابت اقتصادی بین‌المللی و ایفای نقش به عنوان پلی بین شرق و غرب و اروپا و آسیاست. پوتین در نظر دارد نشان دهد که در صورتیکه ایالات متحده و اروپا مایل به همکاری اقتصادی با روسیه نباشند، این کشور می‌تواند از راه‌های دیگر در صحنه اقتصاد جهانی ابراز وجود کند و حتی با قدرت‌های اقتصادی غرب به رقابت بپردازد. وی اخیرا یک قرارداد صدور گاز به چین به ارزش چهارصد میلیارد دلار را امضا کرد. آرزوهای پوتین درحالی مطرح میشود که تولید ناخالص ملی آمریکا به بیش از شانزده تریلیون دلار و مجموع تولید ناخالص ملی کشورهای عضو اتحادیه اروپا به حدود سیزده تریلیون دلار می رسد. هرچند که پوتین به این می نازد که اعضای سه گانه اتحادیه جدید از ذخایر طبیعی قابل توجه به خصوص منابع انرژی غنی برخوردار است . به گفته پوتین، یک پنجم کل ذخایر گاز طبیعی و پانزده درصد کل ذخایر نفت خام جهان در دو کشور روسیه و قزاقستان قرار دارد. بنظر میرسد نشست آستانه و امضای سند تاسیس اتحادیه اقتصادی اورآسیا درواکنش به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری دراوکراین که برخلاف میل روسیه برگزار شد و همینطور در واکنش به تحریمهای غرب علیه روسیه صورت گرفته است. تا قبل از بحران اوکراین، ولادیمیر پوتین امیدوار بود بتواند حمایت آن کشور و سایر جمهوری‌های سابق اتحاد شوروی را برای عضویت در یک اتحادیه بزرگ جلب کند اما عملکرد روسیه در اوکراین احتمالا دستیابی به این هدف را تا حدود زیادی ناممکن ساخته است. لازم به توضیح است که طرح ایجاد اتحادیه اقتصادی بین "کشورهای همفکر" برای نخستین بار در سال 1994از سوی نورسلطان نظربایف رییس جمهور قزاقستان مطرح شد امادرآن مقطع زمانی به آن توجهی نشد. ولی در چند سال اخیر پوتین این طرح را تحت عنوان اتحادیه اقتصادی اوراسیا مطرح کرد و ایجاد اتحادیه گمرکی را بعنوان پلی برای رسیدن به آن پیشنهاد نمود که تاکنون برغم فشارهایی که مسکو به سایر اعضای اتحادیه کشورهای مشترک المنافع وارد نموده موفقیتی در پی نداشته است.هرچند که ارمنستان هم اعلام نموده درماه ژوین به اتحایه اقتصادی اوراسیا می پیوندد و قرقیزستان نیز پیوستن به اتحادیه را تحت بررسی دارد اما عضویت سایر کشورها در این اتحادیه بویژه آذربایجان، گرجستان،ترکمنستان و ازبکستان بعید بنطر میرسد و پیوستن دیگر کشورهای مترک المنافع از احتمال کمی برخوردار است .

تحلیل

از صحنه تحولات اوکراین و واکنشهای بازیگران چنین برمی آید که مسکو برغم عقب نشینی از ادامه اقدامات توسعه طلبانه در اوکراین و عقب نشینی از درون وحاشیه مرزی این کشور و پذیرش جبری نتیجه انتخابات ریاست جمهوری در اوکراین که پیشتر اعلام کرده بود این انتخابات را برسمیت نخواهد شناخت و اعلام امادگی برای مذاکره با رییس جمهور جدید اوکراین، کماکان تحرکات ایذایی خود را درحوزه ژیوپولیتیک، ژیو اکونومیک، ژیو انرژتیک و ژیو کالچریک ادامه خواهد داد و از مولفه های مرزی، اقتصادی، انتقال گاز و بدهی اوکراین به خود و روس تباران ساکن اوکراین علیه این کشور سوء استفاده خواهد کرد و از همین ابزارها در برابر غرب نیز بعنوان اهرم فشار بهره برداری خواهد کرد و به موازات این تحرکات پروژه تاسیس اتحادیه اقتصادی اورآسیا را پی گیری و با ادامه فشار بر سایر کشورهای مشترک المنافع تلاشهای خودرا درراستای افزودن برتعداد اعضای اتحادیه مذکور مضاعف خواهد کرد.

همزمان امریکا و غرب نیز بر ادامه تحریمها و عملی شدن آنها تا حد امکان پافشاری خواهند نمود. هر چند که مسکو از این تلاشهای خود طرفی نخواهد بست اما هزینه های زیادی برخود و اوکراین و تا حدودی حامیان غربی این کشور تحمیل خواهدکرد.کرملین درپی خرید زمان است و پوتین خلاگ ناشی از سلطه طلبی خود در درون وپیرامون روسیه را اینگونه می خواهد پر کند. اما سوال اصلی برای رییس جمهور ودولت جدید اوکراین این است که چگونه از این مخصمه که در آن گرفتار آمده بیرون خواهد جست؟ آیا وعده های نامزد پیروز در زمینه های بازگردان کریمه به بدنه اوکراین، برقراری ثبات درشرق اوکراین، پیوستن به اتحادیه اروپا، مبارزه با فساد و خروج از بحران اقتصادی فراگیر در آینده نزدیک محقق خواهد شد؟ هرچند که پوروشنکو با ملاحظه روسیه دراین شرایط برخلاف تیموشنکو نامزد مغلوب ،سخنی از عضویت درناتو به میان نیاورده و به تلاش برای پیوستن به اتحادیه اروپا اشاره نموده، آیا این آرزو بزودی جامه عمل خواهد پوشید؟ آیا او خواهد توانست به دانتسک و لوگانسک سفر کند؟ و بسیاری سوالات دیگر. اینکه پوروشنکو اعلام کرده اولین سفر خارجی خود را به کشور همسایه اوکراین، یعنی لهستان انجام خواهد داد حاکی از جدیت دولت وی برای ورود به اتحادیه اروپا می تواند باشد چراکه لهستان عضو اتحادیه اروپا وناتوست و می تواند در این راستا به همسایه خود مشورتهای لازم را بدهد اما عملی شدن عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا زمان برخواهد بود. پر واضح است که اگر امریکا و اروپا کمکهای جدی اقتصادی، سیاسی و عنداللزوم نظامی که پوروشنکو رسماً از واشنگتن درخواست آنرا کرده، به اوکراین نکنند این کشور با مشکلات زیادی روبرو خواهد شد و چه بسا منجر به سقوط دولت جدید این کشور نیز در یکسال آینده گردد.

منبع: خبرآنلاین