نزول بازار سرمایه در فصل سرد/ توقف رکوردها نشانه چیست؟

سرویس اقتصادی «فردا»: در روزهای اخیر، چالش بر سر نوسانات بازار بورس بالا گرفته است. نوسانات اقتصادی که ماه‌هاست از بازارهایی نظیر سکه و ارز رخت بربسته و کمتر در این بازار ظاهر می‌شوند، این روز‌ها سر از بازار بورس درآورده‌اند. اگرچه نوسان شاخص بورس همیشه طبیعی و ممکن است، اما تغییر روند ناگهانی این شاخص که دماسنج بازار سرمایه محسوب می‌گردد، قابل توجه خواهد بود.

شاخص بورس که در ابتدای سال ۹۲ در حدود ۴۰ هزارواحد بود، تا ابتدای زمستان به نزدیکی کانال ۹۰ هزارواحدی نیز صعود کرد. این رشد و البته رشد پیشین آن، جذابیت‌های بسیاری را برای فعالان بازار سرمایه و مردم ایجاد نموده تا جایی که میانگین معاملات روزانه این بازار نسبت به سال گذشته نزدیک به هشت برابر شده است؛ چراکه در سال قبل، میانگین معاملات روزانه بازار سهام ۷۰ میلیارد تومان بود در حالی که امسال این میزان به بازه‌ای بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیارد تومان رسیده است. نمودار زیر مسیر حرکت و نوسانات شاخص را از ابتدای سال ۹۲ تا ابتدای زمستان نشان می‌دهد.

درحالی که روند نسبی صعودی شاخص بورس تهران، تا نیمهٔ دی‌ماه نیز نسبتاً تداوم داشت، اما درست از ۱۵ دی ماه ۱۳۹۲ این روند معکوس شد. شاخص بورس تهران دو هفته پایانی دی‌ماه را با شتاب منفی قابل توجهی طی کرد و یک سقوط چهار هزار واحدی را تجربه نمود. اگرچه هنوز دی ماه ۱۳۹۲ پایان نیافته است، اما باید منتظر ماند و دید که دی‌ماه ۹۲ به عنوان منفی‌نگاری از بورس تهران در یاد‌ها باقی خواهند ماند یا خیر. نمودار زیر، روند طی شده توسط دماسنج بورس تهران را در یک ماهه اخیر نمایش می‌دهد.

نزول شاخص و ابهامات بازار

بررسی روند حرکتی شاخص‌های بازار سرمایه در اقتصادهای مختلف دنیا نشان می‌دهد که این بازار سرمایه معمولاً دارای همبستگی با شرایط اقتصادی ملی و جهانی هستند. اخبار امیدبخش یا نگران‌کننده می‌توانند تأثیر جدی بر بازار بورس بگذارد و آن‌ها را دچار التهابات کوتاه‌مدت یا حتی طویل المدت گرداند. در بازار سرمایه کشور ما نیز به طریق اولی، مباحث اقتصاد کلان و عوامل سیاسی و اجتماعی و ملی دخیل در آن، می‌توانند فضای بازار را متغیر نمایند.

این روز‌ها ابهامات حاصل از عوامل مختلفی در رده اقتصادی کشورمان، بر چالش‌های شاخصی بازار بورس تأثیرگذار بوده است. حرف و حدیث‌ها پیرامون نرخ خوراک پتروشیمی‌ها، مسائل پیرامون بودجه ۹۳، شایعات کلان مربوط به بابک زنجانی، ابهاماتی پیرامون صنایع بزرگی چون معدنی‌ها، بانک‌ها و پتروشیمی‌ها و... از جمله عناوینی بوده است که بازار سرمایه کشور را تحت تأثیر قرار داده است. این تأثیر، موجب شده است که رفتارهای هیجانی در بازار سهام نیز همچون همیشه به وقوع بپیوندد و به ویژه مخاطبان تازه به بازار آمده، تحت تأثیر فضای روانی بازار اقدام به خرید و فروش‌های هیجانی نمایند. همین موضوع نیز به صورت ذاتی بر برخی نوسانات شاخص کلی بورس تأثیرگذار خواهد بود. به عبارتی می‌توان گفت نیازمندی به شفافیت مالی هرچه بیشتر در بازار سرمایه و رفع ابهامات مختلف از فضای مالی و اقتصادی کشور به حل نزول بورس کمک خواهد نمود.

اگرچه در روزهای اخیر، با روشن‌تر شدن وضعیت توافقات ژنو و برآورده شدن نسبی برخی انتظارات از گزارش بعضی گروه‌های بورسی اندکی از ابهامات بورسی کاسته شده است، اما همچنان وضعیت بودجه ۹۳ و تصمیم برای انتقال برخی از نمادهای بازار پایه به بازار توافقی در بورس تهران چالش‌زا هستند و تا رفع تکالیف آن‌ها این چالش باقی است. می‌توان گفت که بازار سرمایه تا حدودی چشم به انتظار بهارستان است تا تکلیف خویش را برای برنامه‌ریزی آتی بداند.

درسی از تجارب پیشین

بی‌شک، دولت یازدهم باید تلاش کند که سرمایه عظیم گردآمده در بازار بورس با نوسانات هیجانی و ناشی از عدم شفافیت اقتصادی، از بازار خارج نگردد؛ چرا که در این صورت بلای صعود طلا و ارز و مسکن دوباره گریبان اقتصاد کلان را خواهد گرفت و صعود تورم مجدداً شکل می‌گیرد. زمانی که مردم سرمایه خویش را در بازار بورس دچار التهاب ببیند و در مدیریت آن دچار رفتارهای ناشی از فشارهای روانی بازار سرمایه گردند، بی‌شک عده‌ای عطای بورس را به لقای آن خواهند بخشید و سرمایه خویش را مجدداً در بازارهای موازی نظیر طلا و ارز و حتی مسکن رکودزده جاری خواهند نمود. این مسأله احتمال رشد تورم را بسیار بالا می‌برد، زیرا افزایش تقاضا در آن بازار‌ها منجر به افزایش قیمت شده و همین مسأله پازل روند کاهش تورم را بر هم می‌زند.