زنگ خطر جدید ترکمن‌ها برای گاز ایران

مهر: ایران با در اختیار داشتن بیش از 33 تریلیون مترمکعب ذخایر گاز طبیعی با پیی گرفتن از روسیه به بزرگترین دارنده گاز جهان تبدیل شده است. در این بین ظرفیت فعلی تولید و پالایش گاز طبیعی ایران در پالایشگاه‌ها به بیش از 165 میلیارد مترمکعب در سال رسده است که پیش بینی می شود تا پایان سالجاری با توجه به راه اندازی طرح های جدید افزایش ظرفیت پالایش گاز در شوریجه خراسان، سراجه قم، پالایشگاه فاز 15 و 16 پارس جنوبی، بیدبلند یک و فجرجم ظرفیت تولید و پالایش گاز کشور به مرز 170 میلیارد مترمکعب افزایش یابد. از سوی دیگر با وجود افزایش ظرفیت پالایش و تولید گاز، سهم ایران در تجارت جهانی گاز حدود دو درصد تخمین زده می شود و در شرایط فعلی با تعلیق ساخت تنها کارخانه تولید ال.ان.جی، تنها گزینه روی میز ایران برای صادرات گاز، انتقال این انرژی پاک از مسیر خط لوله است. آمارهای رسمی وزارت نفت حاکی از آن است که در طول 6 ماهه نخست سالجاری ایران بیش از 4.5 میلیارد مترمکعب گاز به کشورهای ترکیه، ارمنستان و جمهوری نخجوان صادر و یا سوآپ کرده است. از این رو در این مدت بیش از یک میلیارد و ٢٠٠ میلیون مترمکعب گاز از ترکمنستان وارد و ٤ میلیارد و ٤٠٠ میلیون متر مکعب گاز به کشورهای ترکیه و ارمنستان صادر شده است. همچنین در 6 ماهه نخست سالجاری حدود ٢٠٠ میلیون مترمکعب گاز از جمهوری آذربایجان وارد و ١٣٠ میلیون متر مکعب گاز به جمهوری نخجوان سوآپ شده است. در این بین با وجود تاخیرها در ساخت و توسعه فازهای پارس جنوبی، اخیرا ایران قراردادی به منظور صادرات روزانه بین 20 تا 25 میلیون مترمکعب گاز به نیروگاه های بغداد امضا کرده است و پیش بینی می شود به زودی دومین قرارداد صادرات گاز از مسیر بصره با حجم 20 تا 25 میلیون مترمکعب به جنوب عراق امضا شود. زنگ خطر ترکمن‌ها برای گاز ایران در حال حاضر کشورهای عضو اتحادیه اروپا مهمترین بازار گاز ایران است و از این رو در طول چند سال گذشته مذاکراتی با ترکیه، عراق، یونان و سوئیس به منظور صادرات و ترانزیت گاز طبیعی ایران انجام گرفته است. کشورهایی همچون قطر با تولید سالانه 77 میلیون تن ال.ان.جی و روسیه با صادرات سالانه نزدیک به 150 میلیارد مترمکعب گاز در کنار کشورهایی همچون الجزایر و مصر از مهمترین رقبای گازی ایران در قاره سبز هستند. با این وجود اخیرا ترکمنستان که عنوان دارنده چهارمین ذخیره بزرگ گازهای متعارف جهان را یدک می شکد هم به جمع رقبای گازی ایران در بازار اروپا امضا شده است. ترکمنستان که هم اکنون قراردادهایی با ایران، چین و روسیه برای صادرات گاز امضا کرده است اخیرا با پیشنهاد شرکت های اروپایی به منظور ساخت خط لوله ترنس کاسپین به منظور انتقال گاز از بستر دریای خزر به جمهوری آذربایجان و سپس اروپا روبرو شده است. دراگومیر ستوینیو وزیر انرژی و اقتصاد بلغارستان اخیرا با بیان اینکه ژانویه ٢٠١٤ میلادی مذاکراتی بین بلغارستان و ترکیه برای ترانزیت گاز انجام می گیرد، گفت: علاوه بر این کشورهای عضو اتحادیه اروپا برای تامین منابع مالی و ساخت خط لوله ترانس کاسپین هم مذاکراتی را در دستور کار قرار داده اند. پروژه خط لوله گاز ترنس کاسپین با مشارکت ترکیه شانس بیشتری را در اختیار بلغارستان برای تنوع بخشی به مسیرهای عرضه گاز قرار می دهد؛ خط لوله ٧٧ کیلومتری پیشنهاد شده که ٧٥ کیلومتر آن در خاک بلغارستان و دو کیلومتر آن در خاک ترکیه خواهد بود، سالانه سه میلیارد مترمکعب گاز حوزه دریای خزر را به بلغارستان انتقال می دهد. خط لوله گازی ترنس کاسپین به طول حدود ٣٠٠ کیلومتر از سواحل ترکمنستان در دریای خزر به سمت جمهوری آذربایجان امتداد می یابد و از آنجا به خط لوله قفقاز جنوبی متصل می شود. از سوی دیگر همزمان با عزم مجدد اتحادیه اروپا برای انتقال گاز ترکمنستان از مسیر ترانس کاسپین به قاره سبز، ایران و روسیه بارها مخالفت خود را برای ساخت خط لوله گازی ترنس کاسپین به دلیل مشخص نبودن رژیم حقوقی دریای خزر و مسائل زیست محیطی اعلام کرده اند. علاوه بر این ترکمنستان به‌عنوان مهمترین رقیب منطقه‌ای گاز ایران، برای صادرات گاز خود به شبه قاره هند از مسیر خط لوله تاپی، برنامه‌های کلانی را در دستور کار قرار داده است.