در تحریم اقتصادی ایران از سوی هند کدام دولت متضرر می‌شود

درست یک روز پیش از پایان تعطیلات نوروزی در ایران، دولت هند تحریم های تجاری علیه ایران را تشدید کرد. خبری که رسانه ها به خاطر تعطیلات نوروز نتوانستند به آن بپردازند. به گزارش خبرگزاری "پرس تراست آو ایندیا"، دولت هند اول آوریل سال جاری با تغیراتی در سیاست تجارت خارجی این کشور، بازرگانان هندی را از داد و ستد با ایران در زمینه برخی مواد و تجهیزات منع کرده است. گفته شده است این اقدام دولت هند در راستای قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت سازمان ملل مبنی بر تشدید حریم بین المللی علیه ایران صورت گرفته است.با این تصمیم جدید دولت هند، بازرگانان هندی در داد و ستد با ایران محدودتر شدند. دولت هند با این تحریم اصولا بازرگانان خود را در تجارت با ایران محدود کرده است. هند در حالی چنین وضعیتی را برای بازرگانان خود به وجود آورده که لااقل در سال 89، تراز تجاری ایران و هند به نفع ایران سنگینی میکرد. آنها واردات کالا از ایران را محدود نکردند، بلکه صادرات کالا به ایران را محدود ساختند. در چنین شرایطی و زمانی که این ایران است که تراز تجارت به نفعش سنگینی میکند، طبیعیست که از این تحریم ایران ضرر چندانی نخواهد کرد. سال گذشته نیز کشور "گامبیا" اعلام کرده بود که ایران را تحریم میکند؛ موضوعی که بیشتر به یک شوخی شبیه بود. اگرچه ادعای چنین کشورهایی با توجه به ارزش مبادلات نمی تواند به لحاظ اقتصادی برای کشورمان نگرانی ایجاد نماید، اما شاید بد نباشد که مسئولان، کشورمان را در شرایطی قرار ندهند که امثال گامبیا و هند ادعای تحریم ایران را داشته باشند. سابقه تحریم و ضد تحریم هندی! ظاهرا هندی ها خیلی احساساتی هستند. ابتدا تصمیمی را اعلام میکنند و بعد خودشان راه دور زدن تصمیم خود را پیشنهاد می دهند. بهتر نیست ابتدا خوب به منافعشان فکر کنند و بعد اظهار نظر رسمی کنند! هندوستان پیشتر هم سابقه چنین رفتارهایی را داشته، در سال گذشته ابتدا بانک مرکزی هند اعلام کرد که مشکلاتی را در سر راه مبادلات تجاری با ایران ایجاد خواهد کرد، به فاصله کمی ا ان اظهار نظر نسنجیده، هندی ها متوجه شدند که برا تامین انرژی به مشکل برخواهند خورد، چراکه ایران دومین صادر کننده انرژی به کشور هندوستان به شمار می رود. بعد از اینکه به ادعای خودشان، ایران را تحریم کردند، خود پا پیش گذاشتند تا موانع تحریمی که خودشان کردند را برطرف سازند. هندی ها از آنجا که به نفت ایران محتاج بودند، خود پیشنهاد دادند یک بانک واسطه شود تا بتوانند مثل قبل از نفت ایران استفاده کنند. حالا مشخص نیست با این سابقه، هند بر چه اساسی بار دیگر اظهار نظر نسنجیده ای را مطرح ساخته است. هند پس از چین و ژاپن، سومین قدرت اقتصادی در آسیا به شمار می رود. هند یکی از پایه‌های سیاست نگاه به شرق محسوب می‌شود که جمهوری اسلامی، آن را به عنوان یک اصل در سیاست خارجی خود قرار داده تا در مقابل غرب جایگزین داشته باشد. با این اقداماتی که هند در سال های اخیر انجام داده است، می‌توان گفت سیاست نگاه به شرق بیش از پیش به محاق می‌رود. در واقع هند، تکنولوژی خاصی نداد که ایران محتاج به آن باشد و اگر رابطه ای هم بوده است، در راستای سیاست های نگاه به شرق جمهوری اسلامی ایران بوده، اگرنه کشورهای جایگزین پرشماری برای هند روی میز ایران می تواند قرار گیرد. نزدیک ترین آنها کشور شرقی دیگر چین است، که اتفاقا هند نگاه زیاد مثبتی به آن ندارد! هند هشتمین شریک اقتصادی ایران است و سهم آن از روابط تجاری ایران با جهان طبق آخرین آمارها بیش از 5 درصد بوده است. هندوستان که کشوری شرقی به شمار می رود در حالی ایران را تحریم کرده، که قدرت های اقتصادی غربی نظیر آلمان، ایتالیا و فرانسه، هر ساله میزان وارداتشان به کشورمان را افزایش می دهند. اگر چه آنان خود وضع کننده تحریم ها علیه ایران هستند، اما با هزار و یک راه جایگزین در بازار ایران حضور دارند. هندی ها در حالی این تصمیم احساسی را اعلام کردند که ایالات متحده امریکا که هند برای خوش آمد آن، اعلام کرده است تحریم ها علیه ایران را تشدید می کند، کشوریست که با جمهوری اسلامی ایران، همین حالا رابطه تجاری "مستقیم" دارد! اگر این تصمیم هند باشد، ایران به سرعت می تواند کشوری دیگر را جایگزین هند کند. پیش از این نیز با افزایش رفتار های غیر دوستانه امارات، جمهوری اسلامی تصمیم گرفت تا با اتخاذ تصمیماتی در حد کلان، اماات را از بازار ایران تحریم نماید. رابطه تجاری ایران و هند بر اساس آخرین آمارها ارزش کل مبادلات تجاری ایران و هندوستان در سال گذشته برابر با 2 میلیارد و 796 میلیون و 331 هزار میلیون دلار بوده است. این به آن معناست که هندوستان هشتمین شریک تجاری بزرگ کشورمان به شمار می رود. ارزش مجموع مبادلات تجاری ایران و جهان از ابتدا تا بهمن ماه 1389، برابر با 81 میلیارد و 971 میلیون و 535 هزار دلار بوده است، بنابراین سهم هندوستان از مبادلات تجاری ایران و جهان برابر 4/3(3ممیز4) درصد بوده است. واردات ما از هند در سال گذشته، در مقایسه با مدت مشابهش در سال 1388، برابر 39/32(32ممیز39) درصد کاهش داشته است. این درحالیست که به واردات کشور در بازه زمانی مورد ذکر حدود 18 درصد افزایش داشته است!

در مقابل کاهش وارداتمان از هند، از ابتدا تا بهمن ماه 1389، مجموعا 4 و نیم میلیون تن کالا از ایران به هندوستان به ارزش یک میلیارد و 650 میلیون و 880 هزار دلار صادر شده است. این به آن معناست که صادرات ایران به هندوستان در این دوره زمانی در مقایسه با مدت مشابه سال 1388 برابر با 58/46 (46ممیز 58) درصدرشد داشته است. این در حالیست که میانگین رشد صادرات ایران در مدت مورد ذکر حدود 25 درصد بوده است. تمام اینها به آن معناست که در یک نگاه کلی، این ایران بوده که در سال 1389، از رابطه تجاری با هند سود برده است. عمده کالاهای وارداتی اران از هندوستان عبارت است از: برنج، محصولات آهنی(مثل لوله یا ورق آهن)، الکترودهای ذغالی، چای و... در مقابل از ایران به هند، مواد شیمیایی، اقلام نساجی و گاز و فراورده های پتروشیمی به هندوستان صادر شده است. روزشمار تحریم های هند در مه ۲۰۰۸ میلادی، وزارت امور خارجه هند در پیروی از قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران، از مقامات هند خواسته است بانک‌های ایرانی و محموله‌هایی را که از ایران وارد یا به آن می‌شود، تحت نظارت داشته باشند. این اولین بار بود که هند بطور جدی با تحریم های بین المللی همراه شد. اوایل آبان ماه سال گذشته و در آستانه سفر باراک اوباما به هندوستان، بانک دولتی هندوستان به شعب خارجی خود دستور داد تا کلیه معاملات با اشخاص ایرانی را متوقف کنند . این بخشنامه به نوعی همراهی هندوستان با تحریم‌های اعمال شده از سوی ایالات متحده بود. گفته شد که این بخشنامه به دلیل نگرانی این کشور از اعمال مجازات توسط ایالات متحده صادر شده است. باراک اوباما چند ماه پیش از آن قانونی را امضا کرده بود که بر اساس آن شرکت‌هایی که با کمپانی‌های ایرانی وارد معامله شوند، مجازات خواهند شد و در نخستین مرحله از تجارت در خاک امریکا محروم می‌شوند. 6 نوامبر 2010(15آبان 1389) سفر اوباما به هندوستان انجام شد پس از آن در آذرماه هند به همراه روسیه بیانیه ای صادر کرد که در آن اتهامات واهی غرب علیه برنامه صلح آمیز هسته ای ایران تکرار شده بود. 25 داسمبر 2010(4دی 1389) بانک مرکزی هند اعلام کرد از این پس برای خرید نفت خام از ایران تسهیلات بانکی ارائه نخواهد کرد و ضمانت ارزی و اعتبارات لازم برای این کار را تامین نمی کند! این تصمیم در حالی اتخاذ شد که ایران پس از عربستان سعودی، بزرگترین صادر کننده نفت خام به هند به شمار می رود! اگرچه تحریم های شورای امنیت سازمان ملل(که هند هم از آنها پیروی می کند) شامل فروش و صادرات نفت ایران نمی شود اما آمریکا و اروپا در اقدامی یک جانبه، شرکت های نفتی بین المللی را از خرید نفت ایران برحذر داشته و جریمه های سنگینی را برای آنها وضع کرده اند اما مشتریان آسیایی ایران، همچنان به وارد کردن نفت از ایران ادامه می دهند. تصمیم بانک مرکزی هند چند هفته پس از دیدار باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا از هند اعلام شد و مقامات آمریکایی از این تصمیم استقبال کردند. اوایل سال 2010 میلادی نیز دو منبع نزدیک به شرکت "ریلاینس اینداستریز" -بزرگ ترین شرکت خصوصی پالایش نفت هند - خبر دادند که این شرکت قرارداد خرید نفت خام از ایران را در سال مالی ۲۰۱۰ تمدید نخواهد کرد. هرچند تحریم ها علیه ایران شامل خرید نفت خام نمی شود، اما منابع نزدیک به شرکت ریلاینس دلیل این اقدام را تلاش برای کاهش وابستگی به ایران اعلام کردند. به هر تقدیر این هند است که به نفت خام ایران نیاز دارد! تصمیم اخیر هندوستان در تشدید تحریم ها عله اران در حالی اتخاذ شده است، که پس از تصمیم بانک مرکزی هند در خصوص روابط مالی بین دو کشور، مقامات هندوستان خود برای رفع مشکلی که بانک مرکزی هند بوجود آورده بود پیشقدم شدند! هند کجای جغرافیای اقتصاد جهان است؟ برخی آمارها بر آنند که اقتصاد هند چهارمین اقتصاد بزرگ جهان است. هند به‌رغم رکود اقتصادی جهانی در سال های اخیر، با رشد اقتصادی متوسط بالاتر از ۸ درصد طی چند سال گذشته به یک قدرت اقتصادی تبدیل شده‌است. این میزان رشد نزدیک به رشد اقتصادی کشور همسایه آن چین است. کشور هفتاد و دو ملت، یازدهمین قدرت اقتصادی جهان بر پایه تولید ناخالص داخلی است. GDP آن در سال 2010 برابر 1,430,020 میلیون دلار بوده است. اگر روزی نام هند فقر و تنگدستی را به یاد می‌آورد، اکنون پیشرفت‌های اقتصادی و رنسانس علمی این کشور توجه همگان را به خود جلب کرده‌است. مدت‌هاست که سرمایه گذاری‌های عظیم خارجی در این کشور امری عادی به شمار می‌آید و فروش کالاهای هندی در بازارهای جهان به شدت افزایش یافته است. تحلیل‌گران اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند هند تا سال ۲۰۲۰ میلادی پس از آمریکا و چین سومین کشور صنعتی جهان باشد و درامد سرانه کشور به ۵۰۰۰ دلار یعنی دوبرابر میزان فعلی برسد!