منتظر تغییرات جدی در دهک بندی یارانه ای باشید | یارانه تشویقی ویژه در قالب کالابرگ در طرح جدید

کمک‌های مالی یا پولی به صورت یارانه‌ها ارائه می‌شود تا به افراد یا خانواده‌های نیازمند کمک کند. هدف اصلی یارانه‌ها می‌تواند شامل کاهش فقر، حمایت از افراد آسیب‌پذیر، تقویت امنیت اجتماعی و اقتصادی باشد. یارانه‌ها معمولاً توسط دولت یا سازمان‌های غیرانتفاعی ارائه می‌شوند به منظور حمایت از افراد در مواقع خاص. انواع یارانه‌ها شامل یارانه نقدی ، یارانه مسکن، یارانه غذایی و سایر برنامه‌های حمایتی می‌شود.

دولت اواخر پارسال روال همیشگی را به‌هم زد و برای ایجاد انگیزه مضاعف، اعلام کرد یارانه نقدی دهک یک تا سه زودتر واریز خواهد شد تا آن‌ها فرصت بیشتری برای بررسی و تصمیم‌گیری داشته باشند.

سرپرستان خانوار، قبل این تصمیم فارغ از رتبه و جایگاه خود در دهک‌بندی درآمدی، دقیقا در تاریخ ۲۱ ماه یارانه نقدی را می‌گرفتند و به میل و اختیار خود مجاز بودند را در قالب کالابرگ خرج کنند یا به روش محبوب از عابربانک‌ها پول نقد بگیرند.

دولت اواخر پارسال روال همیشگی را به‌هم زد و برای ایجاد انگیزه مضاعف، اعلام کرد یارانه نقدی دهک یک تا سه زودتر واریز خواهد شد تا آن‌ها فرصت بیشتری برای بررسی و تصمیم‌گیری داشته باشند.

یارانه نقدی از سه ماه قبل با همین سبک و سیاق پرداخت شده است، ولی گروهی، به‌محض اینکه متوجه شدند روز ۲۱ ماه رسیده و خبری از یارانه نقدی نیست، دلهره گرفتند. خواندن این نوشته را برای دفع انواع و اقسام نگرانی مرتبط با موضوع یارانه نقدی فروردین، تاخیر در پرداخت یارانه نقدی فروردین و دلایل واریز نشدن یارانه نقدی فروردین توصیه می‌کنیم.

تغییر زمان‌بندی پرداخت یارانه نقدی در بهمن سال گذشته اتفاق افتاد. طبقه‌بندی، دسته‌بندی یا به اصطلاح خود دولتی‌ها، دهک‌بندی خانوار‌ها هم دستخوش تغییر شد، اما سازمان هدفمندی به‌عنوان متولی اصلی پرداخت یارانه نقدی می‌گوید تغییرات جدی و ساختاری نبوده است.

سامانه رفاه ایرانیان اوایل سال ۱۴۰۲ شاخص و ملاک‌های طبقه‌بندی خانوار از جمله میزان درآمد و دارایی را عوض کرد. همچنین گزینه صدک‌بندی را جایگزین دهک‌بندی کرد تا معیار شناسایی مشمولان یارانه نقدی از دقت بیشتری بهره ببرد.

یارانه نقدی به‌ازای هر نفر واریز می‌شود. یارانه خانوار دهک اول، دوم و سوم که زیر پوشش کمیته امداد یا بهزیستی هستند، نفری ۴۰۰ هزار تومان محاسبه می‌شود. یارانه تشویقی هم به‌شکل اعتبار خرید برای این گروه منظور می‌شود که اگر از آن استفاده کنند یارانه هر نفر در خانوار دهک یک تا سه، به ۶۲۰ هزار تومان می‌رسد.

یارانه خانوار دهک چهار تا هفت، نفری ۳۰۰ هزار تومان است و، چون آن‌ها هم اجازه استفاده از یارانه تشویقی را دارند می‌توانند در نهایت میزان یارانه دریافتی خود را به رقم ۵۲۰ هزار تومان افزایش دهند. خانوار دهک هشت و ۹ حتی در صورت استفاده از کالابرگ مستحق یارانه تشویقی شناخته نمی‌شود و هنمچنان به ازای هر نفر ۳۰۰ هزار تومان یارانه نقدی به حسابشان واریز می‌شود.

افزایش ۴۵ درصدی یارانه در قالب طرح یارانه تشویقی قرار بود در بازه زمانی ۱۷ بهمن سال قبل تا ۱۷ اردیبهشت امسال به‌عنوان گزینه موقت صورت بگیرید، اما هنوز به‌شکل رسمی توضیح نداده‌اند پرداخت یارانه تشویقی پس از این تاریخ تمدید می‌شود یا نه. هر خبر و تیتری درباره ادامه پرداخت یارانه تشویقی می‌بینید یا می‌خوانید از حد حدس و گمان فراتر نمی‌رود.

گردش مالی بعضی افراد یارانه‌بگیر مربوط به تنخواه شرکت‌ها بوده که الزامی است این گردش مالی با حساب شرکت باشد تا افراد از فهرست مشمولان دریافت یارانه حذف نشوند.

سال گذشته سرمایه دهک‌های مختلف دو بار مورد ارزیابی قرار گرفت و میزان درآمد خانوار رصد شد. با افزایش حجم سرمایه در نوبت‌های ارزیابی سطح درآمدی خانوار‌ها برخی از فهرست دریافت یارانه حذف می‌شوند.

بخشی از گردش مالی بعضی افراد مربوط به تنخواه شرکت‌های آن‌ها بوده که عموماً ماهانه مبلغی برای هزینه کرد ماهانه از سوی مدیریت به حساب شخصی این افراد واریز می‌شود. این امر حجم سرمایه و گردش مالی حساب شخصی افراد را افزایش داده و منجر به حذف آن‌ها از فهرست دهک‌های مشمول یارانه می‌شود؛ بنابراین لازم است این گردش مالی با حساب شرکت و حق برداشت تن خواه بگیران انجام شود.

امسال پیش از شهریور میزان درآمد و حجم سرمایه خانوار‌ها مورد بازبینی و ارزیابی مجدد قرار می‌گیرد و بخشی از خانوار‌ها با افزایش ارزش ریالی اموال از فهرست یارانه بگیران حذف شده و بعضی هم ممکن است جابجایی دهک برای آن‌ها اتفاق بیفتد.

براساس خبری که چندی پیش ایسنا مخابره کرد رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاه ایرانیان با اشاره به ثبت آخرین به‌روزرسانی دهک‌بندی خانوارها، گفت: باتوجه به اینکه آخرین به‌روزرسانی دهک‌بندی‌ها در دی ماه سال گذشته انجام شده است، مرحله بعدی اوایل شهریورماه انجام می‌شود.

علیرضا محمدی، اظهار کرد: مطابق قانون بودجه، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلف است نسبت به به‌روزرسانی داده‌های ثبتی، متقن و قابل اتکا دریافتی از دستگاه‌های مختلف برای دهک‌بندی و وسع‌سنجی خانوارها، ۲ بار در سال (هر ۶ ماه یکبار) اقدام کند.

وی ادامه داد: باتوجه به اینکه آخرین به‌روزرسانی دهک‌بندی‌ها در دی ماه سال گذشته انجام شده است، مرحله بعدی اوایل شهریورماه انجام خواهد شد.

محمدی با بیان اینکه یارانه‌بگیران فعلی براساس آخرین به‌روزرسانی دهک‌ها یارانه خود را دریافت می‌کنند، افزود: افرادی که نسبت به دهک‌بندی‌ها اعتراض و در سامانه ثبت اعتراض کرده‌اند، به تدریج توسط مرکز مطالعات و اطلاعات رفاه ایرانیان بررسی می‌شوند و زمان اعمال تغییرات در شهریورماه است. به عبارتی دهک خانوار‌ها تا دوره بعدی به‌روزرسانی‌ها غیر قابل تغییر بوده و مجدداً با دریافت داده‌های ثبتی اقتصادی و اجتماعی ارزیابی خواهد شد.

رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاه ایرانیان تصریح کرد: طبق آخرین به‌روزرسانی‌ها ۸ درصد از افرادی که تغییراتی در دهک‌بندی‌شان ایجاد شده بود، ثبت اعتراض کرده‌اند که در حال بررسی اعتراض و وضعیت داده‌های ثبتی اقتصادی و اجتماعی هستیم و در صورت تایید اعتراض، در شهریور ماه اعمال می‌شود.

محمدی در بخش دیگری از سخنان خود به صدک‌بندی خانوار‌ها اشاره و خاطرنشان کرد: در سامانه حمایت وزارت رفاه، شناسنامه اقتصادی خانوار در هر کدام از شاخص‌ها به صورت صدک‌بندی درآمده است، به طوریکه باتوجه به مدل خودرو یا میزان تراکنش‌های بانکی و درآمدها، صدک وضعیت اقتصادی خانوار مشخص شده و در نهایت این صدک‌ها میانگینی از صدک کل خانوار را نشان می‌دهد.

پرداخت یارانه نقدی بر اساس قانون بودجه، با کمک داده‌های آماری و اقتصادی انجام می‌شود. آزمون وسع‌سنجی در نهایت ملاک دهک‌بندی خانوار است که حداقل دو مرتبه در سال صورت می‌گیرد.

دهک‌بندی از نظر آماری یک مفهوم نسبی و جمعیتی است و هر دهک را یک‌دهم جمعیت کل کشور محاسبه می‌کنند. جمعیت افراد حاضر در هر دهک درآمدی، ثابت است و به‌طور متوسط شامل ۸.۵ میلیون نفر از جمعیت کشور می‌شو؛ بنابراین اگر در هر مرحله آزمون وسع‌سنجی، افرادی از دهک دهم خارج شوند و به دهک‌های پایین‌تر بروند، دقیقا معادل تعداد همان افراد از دهک‌های پایین‌تر به دهک ۱۰ افزوده خواهند شد.

دهک‌بندی تا بهمن ۱۴۰۲ اعتبار داشت و از آن به بعد معیار صدک‌بندی را جایگزین کردند تا به‌قول خودشان نتیجه خروجی آزمون وسع‌سنجی دقیق‌تر شود. لازم است بگوییم هر صدم را باید یک‌صدم جمعیت کل کشور فرض کرد؟

استعلام دهک درآمدی خانوار را می‌توان با مراجعه به سامانه حمایت در آدرس hemayat.mcls.gov.ir انجام داد. اعتراض به عدم دریافت یارانه، درخواست بررسی دهک‌بندی درآمدی و ثبت‌نام دریافت یارانه را در همین سایت پیگیری کنید.

دهک‌بندی یا صدک‌بندی براساس آزمون وسع‌سنجی، دو بار در سال انجام می‌شود و پس از اتمام هر دوره تا شش‌ماه تغییری صورت نمی‌پذیرد. هر خانوار یک‌بار می‌تواند روی گزینه ثبت درخواست بررسی کلیک کرده و به عدم دریافت یارانه اعتراض کند.

اعتراض به عدم دریافت یارانه یا درخواست بررسی دهک‌بندی درآمدی، دلایل مختلفی دارد. به‌عنوان مثال خانواده‌ای اول سال خودرویشان را فروخته‌اند، اما سامانه حمایت، تا موعد به‌روزرسانی اول یعنی ماه شهریور هنوز آن‌ها را صاحب خودرو در نظر می‌گیرد. برعکس این اتفاق هم صادق است.

آزمون وسع‌سنجی از داده‌های بانکی هم کمک می‌گیرد، چون شبکه شاپرک قادر است براساس حجم تراکنش بانکی و دریافت وام یا سود بانکی، وضعیت اقتصادی خانواده را فاش کند. کد ملی از سامانه آنلاین و به‌روز اداره ثبت احوال استعلام می‌شود تا نکات دقیق دیگری به‌دست بیاید. وضعیت احتمالی سبد سهام، سفر خارجی اعضای خانوار و… را هم به این معیار‌ها اضافه کنید، بعد معدل بگیرید و در فرمول بگذارید. قطعا متوجه هستید؛ بعید است کسی بتواند از این فیلتر سخت و موشکافانه قسر در برود نه؟

صدک‌بندی دقت آزمون وسع‌سنجی را بالا می‌برد، اما خروجی اولین آزمون وسع‌سنجی در سال ۱۴۰۲، به‌گفته مسئولان قرار نبود به حذف مشمولان یارانه نقدی منجر شود. تنها کسانی از روش جدید صدک‌بندی یارانه دلچرکین خواهند بود که به دهک بالاتر رفته‌اند و حالا جزو جمعیت پنج میلیونی دهک ۱۰ یا پردرآمد‌ها به‌حساب می‌آیند.

صدک‌بندی یارانه همچنین باعث جابجایی هفت میلیون نفر از جمعیت حدود ۸۰ میلیونی مشمولان یارانه نقدی، بین دهک‌های مختلف شده است.

صدک‌بندی یارانه معیار‌های مختلف دارد؛ یکی از آن‌ها خودرو است. تعداد و نوع خودرو به نام سرپرست یا سایر اعضای خانوار، شش‌ماه یک‌بار به‌شکل سیستمی توسط پلیس راهور به سامانه رفاه ایرانیان ارسال می‌شود.

ساختار خانوار را جزو معیار‌های تقریبا سخت و پیچیده صدک‌بندی یارانه می‌دانند. چون شاخص درآمد خانوار چهارنفره باید نسبت به خانوار دو نفره متفاوت باشد، مالکیت یک خودرو برای خانوار چهار نفره با مالکیت یک خودرو در خانوار دونفره یک‌جور محاسبه نمی‌شود. اطلاعات این بخش براساس خوداظهاری به‌دست می‌آید و کسی نمی‌تواند در آن دخل و تصرف کند مگر اینکه وجود یکی از بچه‌ها یا مرگ و فقدان را انکار کنید.

صدک‌بندی یارانه براساس تراکنش بانکی هم پیچیده به‌نظر می‌رسد. می‌گویند به طور تقریبی از ۱۰۰ میلیون تراکنش به بعد، به ازای هر ۵۰ میلیون تراکنش، صدک‌بندی خانوار به‌میزان یک‌صدم جابجا خواهد شد. شاید شما قضیه را جدی نگیرید، ولی همین معیار در نیمه دوم سال قبل باعث شد یک‌سری خانوار از دهک اول و دوم و سوم به دهک چهار تا هشت پرتاب شوند.

معیار جدید پرداخت یارانه نقدی چیست؟

پرداخت یارانه نقدی بر اساس قانون بودجه، با کمک داده‌های آماری و اقتصادی انجام می‌شود. آزمون وسع‌سنجی در نهایت ملاک دهک‌بندی خانوار است که حداقل دو مرتبه در سال صورت می‌گیرد.

دهک‌بندی از نظر آماری یک مفهوم نسبی و جمعیتی است و هر دهک را یک‌دهم جمعیت کل کشور محاسبه می‌کنند. جمعیت افراد حاضر در هر دهک درآمدی، ثابت است و به‌طور متوسط شامل ۸.۵ میلیون نفر از جمعیت کشور می‌شود؛ بنابراین اگر در هر مرحله آزمون وسع‌سنجی، افرادی از دهک دهم خارج شوند و به دهک‌های پایین‌تر بروند، دقیقا معادل تعداد همان افراد از دهک‌های پایین‌تر به دهک ۱۰ افزوده خواهند شد.

دهک‌بندی تا بهمن ۱۴۰۲ اعتبار داشت و از آن به بعد معیار صدک‌بندی را جایگزین کردند تا به‌قول خودشان نتیجه خروجی آزمون وسع‌سنجی دقیق‌تر شود. لازم است بگوییم هر صدم را باید یک‌صدم جمعیت کل کشور فرض کرد؟

منبع:جارنیوز