برنامه دولت برای افزایش یارانه‌ها از دی‌ماه /بن‌کارت در راه است

محسن رضایی دیروز در گفت‌وگو با صداوسیما با تبیین خبرهای خوش اقتصادی که پیش‌تر وعده انتشارش را داده بود، اظهار کرد: طبق لایحه بودجه قرار بود یارانه‌ها را برای سال آینده ۲ برابر کنیم اما آقای رئیس‌جمهور تاکید کرد افزایش یارانه‌ها برای ۳ ماه باقیمانده سال نیز اعمال شود. وی افزود: مسؤولان اجرایی تلاش خواهند کرد در ۳ ماه باقیمانده سال نیز یارانه‌ها را ۲ برابر کنند و اگر این طرح بخوبی اجرا شود هر خانوار ۴ نفره ۸۰۰ هزار تومان کالا و پول دریافت خواهد کرد. رضایی گفت: البته قرار بود این طرح از آذر اجرا شود اما به علت بروز مشکلی به دی موکول شد و طبق این طرح بن‌‌کارتی در اختیار خانوارها قرار می‌گیرد که بخشی از یارانه‌ها به شکل کالا به مردم ارائه می‌شود اما به علت اینکه این بن‌کارت آماده نشد، به دی موکول شد.

با آنکه به طور دقیق رضایی مشخص نکرده است این افزایش در کدام یارانه اعمال می‌شود اما گمانه‌زنی‌هایی وجود دارد که دولت می‌خواهد به تمام مشمولان یارانه اول (‌45 هزار و 500 تومانی) حدود 120 هزار تومان کارت خرید اعتباری بدهد. با این حساب مجموع یارانه نقدی و کالایی یک خانواده 4 نفره به حدود 800 هزار تومان می‌رسد.

* یارانه 90 تا 120 هزار تومانی

سناریو دیگر در رابطه با وعده معاون دیگر رئیس‌جمهور یعنی رئیس سازمان برنامه و بودجه است که به نحوی دیگر وعده یارانه را داده است.

پس از تقدیم لایحه بودجه 1401 به مجلس، نشست خبری رئیس سازمان برنامه و بودجه در حالی برگزار شد که درباره سرنوشت ارز ترجیحی 4200 تومانی سوالات و ابهاماتی وجود داشت. طبق سناریویی که مسعود میرکاظمی مطرح کرد، دولت می‌خواهد حدود یک‌سوم از درآمد‌های ریالی و نقدی خود را در ازای تغییر شکل و اصلاح این سیاست اشتباه به صورت نقدی در اختیار ۵ دهک اول اقتصادی کشور یعنی حدود ۴۰ میلیون نفر قرار دهد.

میر‌کاظمی در آن جلسه از یارانه 90 تا 120 هزار تومانی از محل جبران اصلاح نرخ ارز کالاهای اساسی خبر داد اما سوال اینجاست: عدد حاصل از اصلاح ارز ترجیحی بسیار بیشتر از 106 هزار میلیارد تومانی است که در تبصره 14 لایحه بودجه 1401 آمده است؛ در واقع با احتساب 8 میلیارد دلار ارز ترجیحی این مبلغ چیزی بیش از 200 هزار میلیارد تومان خواهد شد. حال مشخص نیست دولت چه برنامه‌ای برای این مابه‌‌التفاوت دارد. نکته دیگر این است که آیا ارز ترجیحی دارو و گندم نیز سال آینده کاملا حذف خواهد شد یا اینکه همچنان با ارز ترجیحی واردات این کالا‌ها انجام خواهد شد؟ اینطور که پیداست دولتی‌ها می‌خواهند با وجود تصمیم بر اصلاح ارز ترجیحی، برای جلوگیری از هر گونه اتفاق شوکه‌کننده قیمتی، این عملیات را به صورت تدریجی انجام دهند.

رئیس سازمان برنامه و بودجه درباره ارز ترجیحی بیان کرد: ارز ۴٢٠٠ تومانی یک نامعادله برای اقتصاد ایران بود و اساسا معلوم نیست پایه ارز ۴٢٠٠ تومانی از کجا بوده است اما اگر می‌خواهیم اقتصاد یک کشور را به هم بریزیم، کافی است که یک نامعادله به آن اضافه کنیم.

طبق اعلام میرکاظمی، در آن جلسه متوسط یارانه از محل جبران اصلاح نرخ قیمت ارز کالاهای اساسی ۹۰ هزار تومان خواهد بود، البته برای برخی دهک‌ها از ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار تومان هم شاید بشود. اکنون موضوع در حال کارشناسی است و هنوز نهایی نشده و قطعا افزایش یارانه این موضوع روی دهک‌های پایین منجر به بهبود ضریب جینی می‌شود.

* سناریوهای مختلف پرداخت یارانه

بنا بر این گزارش، معاون اقتصادی رئیس‌جمهور مشخص نکرده موضوع ۲ برابر شدن یارانه‌ها مربوط به چند دهک از جامعه است اما به صورت نسبی این سیگنال را داده که قرار است مجموع یارانه‌های یک خانواده 4 نفره به حدود 800 هزار تومان برسد، این یعنی احتمال دارد مجموع ۲ یارانه نقدی (45 هزار و 500 تومانی) و معیشتی (حاصل از اصلاح قیمت بنزین در آبان 98) ۲برابر شود. به عبارت دیگر این احتمال وجود دارد که قریب به 100 هزار تومان به مجموع یارانه‌های یک شهروند در دهک‌های 1 تا 7 (قریب به 60 میلیون نفر مشمول هر 2 یارانه معیشتی و نقدی) اضافه شود.

این امکان هم وجود دارد که یارانه نقدی ثابت بماند و دولت بخواهد یک یارانه جدید را به یارانه‌های قبلی ذیل یارانه خرید کالاهای اساسی اضافه کند که البته به احتمال زیاد باید به صورت کارت خرید کالا باشد. از سوی دیگر رئیس سازمان برنامه و بودجه با شفافیت اعلام کرده است صرفا یارانه 5 دهک اول جامعه یعنی حدود 40 میلیون نفر افزایش خواهد یافت و ایضا دامنه این یارانه جدید را بین 90 تا 120 هزار تومان تعیین کرده که در این صورت صرفا مجموع یارانه‌های 5 دهک اول اقتصادی ۲ برابر خواهد شد.

موضوع قابل توجه، منابع تامین هر 2 سناریوهای این یارانه‌هاست که به نظر می‌رسد از اصلاح سیاست ارز ترجیحی در سال جاری که 27 هزار میلیارد تومان برآورد شده، تامین شود.

در این صورت می‌توان گفت این یارانه جدید در ازای حذف ارز ترجیحی دانه‌های روغنی، کنجاله، روغن خام، ذرت، جو، گندم و دارو پرداخت می‌شود. البته اینطور که پیداست دولت می‌خواهد توأمان با تامین ارز ترجیحی، کارت اعتباری خریدی هم در اختیار شهروندان ذیل یارانه جدید بدهد و رفته رفته در راستای اصلاح ارز ترجیحی گام بردارد. 

* شفافیت گمشده اصلاح ارز ترجیحی

نکته قابل توجه اینکه اگر قرار است به هر نحوی یارانه جدید به سبد یارانه‌های کشور اضافه شود یا حتی یارانه‌های قبلی ذیل حذف یارانه ارز ترجیحی افزایش پیدا کند که به دنبال آن کالاهای اساسی مانند روغن خوراکی، مرغ، گوشت قرمز و تخم‌مرغ گران شود، احتیاج است شفاف‌سازی مناسبی در این زمینه برای مردم انجام شود. مردم باید بدانند به صورت دقیق قرار است کالاهای مصرفی آنها تا چه میزان افزایش پیدا ‌کند و یارانه‌ها تا چه حجمی از آن را تامین می‌کند.

اینطور که پیداست یارانه جدید در قالب کارت اعتباری خرید کالا قرار است پرداخت شود، از این رو احتیاج است مردم بدانند به صورت دقیق این کارت چه کالاهایی را پوشش می‌دهد و از چه مراکزی می‌توانند کالاهای مورد نیاز خود را تامین کنند.

منبع:وطن امروز