معمای 33 هزارمگاوات برق گمشده!

 این روزها اغلب مردم کشورمان دوبار در یک‌روز قطعی برق را تجربه می‌کنند. این وضعیت با ضرر و زیان مالی و مادی چشمگیری که به مردم، کسبه و تولیدکنندگان وارد کرده، موجب نارضایتی عمومی نیز شده است. گزارش های متعددی در خصوص دلایل کمبود برق و خاموشی در این صفحه چاپ شده که آخرین آن مربوط به گزارش روز گذشته بود، اما در این میان برخی از کاربران از گم شدن 33 هزار مگاوات برق در میان صحبت های وزیر نیرو و سخنگوی توانیر نوشته بودند که در کنار پاسخ به آن به روند افزایش ظرفیت نیروگاه های کشور در دولت ها و سال های مختلف پرداخته ایم.

میزان برق کشور در اوج مصرف

براساس آمارهای ارائه شده در وب سایت شرکت مدیریت شبکه برق ایران، طی روز 13 تیر امسال  ساعت پیک  مصرف درظهر به رقم عجیب 65 هزار و 918 مگاوات رسیده که در مقایسه با مدت مشابه سال 1399 که رقم 50 هزار و 280 مگاوات بوده، رشد 31 درصدی را نشان می‌دهد. این رقم بالاترین میزان مصرف در کشور تاکنون بوده است.

تفکیک مصرف برق در بخش های مختلف

از دیگر موضوعات قابل بررسی در حوزه صنعت برق، تفکیک مقدار مصرف بخش‌های مختلف است. طبق آخرین آمارهای ارائه شده از سوی وزارت نیرو، در سال 1399 از مجموع 287 میلیارد و 379 میلیون کیلووات ساعت برق مصرفی در ایران، 32.4درصد آن را بخش خانگی مصرف کرده، 8.5 درصد را بخش عمومی، 14.4 درصد مربوط به بخش کشاورزی است، 36.3 درصد در اختیار بخش صنعت، 6.8 درصد در اختیار مصارف تجاری و1.6 درصد نیز مربوط به روشنایی معابر است. همچنین مقایسه این مقادیر با سال 1395(آمار قابل دسترس) نشان می‌دهد طی 5 سال اخیر از سهم هر کدام از بخش‌های خانگی، تجاری و کشاورزی نزدیک به یک درصد کم شده، اما در این دوره به سهم مصارف صنعتی کشور3.6 درصد افزوده شده است.

ظرفیت اسمی نیروگاه های کشور در دوره های مختلف

مقایسه مجموع ظرفیت نصب شده شبکه نیروگاهی کشور در دولت‌های مختلف نشان می‌دهد طی سال‌های 1368 تا 1399 دولت احمدی‌نژاد طی دوره 8 ساله خود با توسعه بالای 88 درصدی ظرفیت شبکه نیروگاهی کشور رتبه اول را در بین دولت‌های مختلف دارد. پس از آن، دولت خاتمی با توسعه 65 درصدی ظرفیت نیروگاهی کشور در رتبه دوم و دولت مرحوم هاشمی‌رفسنجانی نیز با توسعه  55 درصدی ظرفیت نیروگاهی ایران، رتبه سوم را دارد، اما در  دوره 8 ساله دولت روحانی ظرفیت شبکه نیروگاهی کشور تنها 21.4 درصد توسعه یافته است. البته باید به این نکته اشاره کرد که ظرفیت اسمی با میزان تولید واقعی متفاوت است که در آخر گزارش به آن اشاره کرده ایم.

نقش تحریم ها در توسعه نیافتن نیروگاه ها

با نگاهی به آمار منتشر شده از ظرفیت نیروگاه های کشور در سال های مختلف توسط توانیر می بینیم که روند ساخت نیروگاه ها در کشور به طور متوسط سالانه 1877مگاوات به ظرفیت اسمی نیروگاه ها اضافه شده است که سهم سال های 97 تا 99 بیشتر از سال های قبل است. با این حال برابر با برنامه ششم توسعه، دولت موظف بوده از سال 96 با ساخت نیروگاه سالانه 6250 هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق اضافه کند که این مهم رخ نداده است و در این 4 سال  تنها 6540 مگاوات برق به ظرفیت نیروگاه های کشور اضافه شده است.  همچنین در ماده 50 قانون برنامه ششم توسعه آمده است: «دولت مکلف است سهم نیروگاه‌های تجدیدپذیر و پاک با اولویت سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی(داخلی و خارجی) با حداکثر استفاده از ظرفیت داخلی را تا پایان اجرای قانون برنامه به حداقل 5 ‌درصد ظرفیت برق کشور برساند.» البته سخنگوی توانیر به خبرنگار ما گفت: «تحریم باعث شد در یک مورد قرارداد احداث نیروگاه 15 هزار مگاواتی که با چینی ها به مراحل پایانی رسیده بود لغو شود.»

ظرفیت نیروگاه های کشور طبق وعده وزیر

وزیر نیرو در بهمن سال 1398 در برنامه گفت وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما درباره توسعه نیروگاه های کشور مطالبی را گفت که با صحبت های روز گذشته سخنگوی صنعت برق کشور در گفت و گو با خبرنگار ما تناقض دارد. به گزارش خبرگزاری صدا و سیما اردکانیان در برنامه گفت وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما گفت: «در سال ۵۷ هفت هزار و ۲۴ مگاوات ظرفیت نیروگاهی کشور بود که در سال ۹۲ به ۶۹ هزار و ۱۳۴ مگاوات و اکنون به ۸۲ هزار و ۹۰۸ مگاوات افزایش یافته است. در سال ۱۴۰۰ ظرفیت نیروگاهی کشور به بیش از ۸۸ هزار مگاوات می‌رسد.»

میزان تولید برق از زبان سخنگوی برق

بعد از این که خاموشی های خارج از برنامه و طولانی مدت در روزهای گذشته را شاهد بودیم به سراغ سخنگوی صنعت برق کشور رفتیم تا درباره علل آن پرس و جو کنیم که گزارش آن روز گذشته در همین صفحه چاپ شد اما این صحبت ها با گفته های وزیر نیرو در بهمن 98 تفاوت های بسیاری داشت. مصطفی رجبی مشهدی درباره میزان تولید برق کشور در این روزها به خبرنگار ما گفت: «هم اینک نیروگاه های کشور توان تولید بیش از 55 هزار مگاوات را ندارند.»

33 هزار مگاوات کجاست؟

خب همان طور که خواندید اگر ظرفیت حدود 88 هزار مگاواتی را که وزیر نیرو در سال 98  وعده آن را برای 1400 داده بود ملاک قرار دهیم باز هم با توجه به پیک مصرف حدود 66 هزار مگاواتی در 13 تیرماه باید 12 هزار مگاوات برق مازاد داشته باشیم این در حالی است که سخنگوی شرکت برق حداکثر میزان تولید را در این روزها 55 هزار مگاوات بیان می کند که 33 هزار مگاوات کمتر از ادعای آقای وزیر در سال 98 است. به همین دلیل به سراغ مدیر روابط عمومی توانیر رفتیم. صالحی درباره تفاوت میزان ظرفیت اسمی و تولیدی می گوید: «ظرفیت  اسمی نیروگاهی در کشور 85334  مگاوات است که این میزان تولید در شرایط استاندارد قابل استحصال بوده و با فاصله گرفتن از شرایط استاندارد تولید نامی کاهش می‌یابد.» او با اشاره به تولید 55 هزار مگاواتی حقیقی برق، افزود: «درجه حرارت نیروگاه و محیط جغرافیای آن، ارتفاع از سطح دریا، عمر استاندارد و تعریف شرایط استاندارد هر واحد از نمونه‌های تاثیرگذار در رقم تولید واقعی نیروگاه‌هاست.» صالحی همچنین به بیان دلایل دیگر کاهش توان اسمی و حقیقی تولید برق اشاره و اظهار کرد: «تعمیر و از مدار خارج بودن نیروگاه‌های حرارتی، کاهش بارندگی و خارج شدن نیروگاه های برق - آبی هم از عوامل دیگر کاهش توان حقیقی تولید برق است.»/ خراسان