برکناری تیلرسون؛ «جایزه» ترامپ به سعودی‌ها

خبرگزاری تسنیم: «عبدالباری عطوان» تحلیلگر برجسته جهان عرب در سرمقاله روزنامه «رای‌الیوم» به تصمیم «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا به برکنار کردن «رکس تیلرسون» از وزارت خارجه پرداخت و نوشت: تصمیم «قابل انتظار» دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا به برکنار کردن وزیر خارجه‌اش، رکس تیلرسون چه بسا «جایزه بزرگی» است که وی به شاهزاده «محمد بن‌سلمان» ولیعهد عربستان سعودی تقدیم خواهد کرد که قرار است یک هفته دیگر با وی در کاخ سفید دیدار کند.

تیلرسون به داشتن روابط استراتژیک با دولت قطر، داشتن مواضعی مخالف با لغو توافق هسته‌ای با ایران، و تمایلش بر ماندن ترکیه با ریاست «رجب طیب اردوغان» به عنوان همپیمان قابل اعتماد واشنگتن، مشهور است.

دونالد ترامپ در نشستی مطبوعاتی، که در آن تصمیم خود را اعلام کرد، اعتراف کرد که اختلافاتی میان او و وزیر خارجه برکنار شده‌اش در ارتباط با پرونده هسته‌ای ایران وجود دارد، ولی تفاهم میان او وزیر خارجه جدیدش «مایک پمپئو» در اوج قرار دارد و هر دو در بیشترین مسائل تفاهم دارند.

پمپئو یک نخسته بسیار افراطی از رئیسش، ترامپ است که به دیپلماسی تحت حمایت موشک‌های کروز اعتقاد دارد و توافق هسته‌ای با ایران را توافقی بسیار بد می‌داند که باید لغو شود. او همچنین با دونالد ترامپ در دشمنی با اسلام و مسلمانان هم‌سو است و چنین ایده‌های افراطی را از جنبش افراطی «چای»( یا تی‌پارتی) به الهام گرفته است.

تیلرسون از دید بسیاری از اروپایی‌ها، آخرین مرد عاقلی بوده که در دولت رئیس‌جمهور ترامپ حضور داشت؛ چرا که وی در ارتباط با موضوع عقب‌نشینی از توافق هسته‌ای ایران، که می‌تواند پیامدهای خطرناکی داشته باشد، بسیار محتاط و به موضع اروپایی‌ها نزدیک‌تر بود. مهم‌ترین مساله این بود که تیلرسون راه‌حل سیاسی از طریق گفت‌وگو را بهترین راهکار برای بحران با کره‌شمالی تلقی می‌کرد و از عملیات «منزوی کردنش» از پرونده موسوم به «معامله قرن» که تحت انحصار «جارد کوشنر» داماد ترامپ است، ناراضی بود.

اما چرا برکناری تیلرسون در حال حاضر، «هدیه‌ای» برای شاهزاده محمد بن‌سلمان است؟ این امر، در وهله نخست به رابطه مستحکم تیلرسون با مقام‌های قطری، مخالفتش با گزینه نظامی در بحران شورای همکاری خلیج‌فارس، تبرئه کردن قطر از اتهام تروریسم برمی‌گردد. آن هم زمانی‌که تیلرسون با قطر توافقی برای مبارزه( با تروریسم) و خشکاندن منابع مالی آن امضا کرد و علنا ائتلاف چهار کشور تحریم‌کننده قطر را به دلیل ادامه بحران و به شکست کشاندن تلاش‌های میانجیگرانه‌اش، سرزنش کرد.

این چهار کشور عربی( عربستان سعودی، امارات، بحرین و مصر) تیلرسون را به جانبداری از ائتلاف سه‌گانه قطر، ترکیه و ایران، و داشتن لحنی آشتی‌جویانه درقبال آنکارا و به‌ویژه رجب طیب اردوغان، و همچنین مخالفت با هرگونه رویارویی نظامی با ایران متهم می‌کنند، که برخی از این اتهام‌ها نیز به‌جاست.

عقب‌نشینی دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای ایران، زمانی‌که وی بعد از چند ماه دیگر آن را مورد بازبینی قرار می‌دهد، قطعی است، امری که احتمالات وقوع جنگ به‌ویژه در منطقه خاورمیانه را قوی‌تر می‌کند. گزارش سالیانه کنفرانس امنیتی مونیخ، که دو هفته پیش برگزار شد، درست پیش‌بینی کرده است زمانی‌که هشدار داد که جهان در آستانه سقوط قرار دارد و همچنین در این گزارش، (شرکت‌کنندگان در کنفرانس) رئیس‌جمهور ترامپ و سیاست‌های وی را بزرگ‌ترین مسئول در این زمینه عنوان کرده‌اند.

روز گذشته، خبرگزاری رسمی روسیه« تاس» به نقل از ژنرال «والری گراسیموف» رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح روسیه گزارش داد که گروه‌های تندرو در غوطه شرقی دمشق برای استفاده از تسلیحات شیمیایی آماده می‌شود. در حالی‌که آمریکا تلاش می‌کنند این امر را به عنوان بهانه‌ای برای انجام حملات موشکی گسترده به اهداف سوریه چه‌بسا در خود دمشق، قرار دهند. گراسیموف همچنین تأکید کرد که روسیه در صورتی‌که جان سربازانش و نیز منافعش در خطر قرار بگیرد، به این حملات پاسخ خواهد داد و دست بسته نخواهد نشست.

ترامپ در کنار خود یک وزیر خارجه‌ای را خواهد دید که به دیپلماسی جنگ اعتقاد دارد و از تجربه‌ای بی‌سابقه در توطئه برخوردار است که آن را در زمانی‌که رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا( سیا) بود در اتاق‌های سیاه به دست آورده است. او همچنین یکی از بازهای بسیار افراطی درقبال ایران و کره‌شمالی است.

از این‌رو، ترامپ مریدانی را برای پمپئو در عربستان سعودی، امارات، بحرین و مصر خواهد دید و بعید نیست که وی جناح حامی انتقال پایگاه هوایی آمریکا «العدید» از قطر را به یکی از این کشورها به‌ویژه امارات و عربستان سعودی رهبری کند، و این گامی است که ترامپ از آن حمایت می‌کند.

به دلیل نگرانی از حماقت‌های این مردِ ساکن در کاخ سفید و سیاست‌های بی‌پروایانه‌اش، دست‌های‌مان را روی قلب‌های‌مان گذاشته‌ایم. ولی برای ما چیز زیادی نمانده که ممکن است آنها در سایه این خرابی و ویرانی، که عنوان اصلی بیشتر کشورهای منطقه است، از دست بدهیم.