چرا تیلرسون برکنار شد؟

باشگاه خبرنگاران: «ماری کزنسکی»، نائب رئیس موسسه «بلوشر» برای مقابله با تسلیحات هسته‌ای در گفتگو با شبکه تلویزیونی الجزیره عربی گفت: اقدام ترامپ در برکناری رکس تیلرسون (وزیر خارجه آمریکا) بسیار بهت‌آور بود و از شأن این دولتمرد آمریکایی که پیشتر از ترامپ حمایت کرده بود، کاست. از این رو این اقدامی شوکه‌کننده بود و از احترام کمی که ترامپ برای تیلرسون قائل بود، ناشی شده است.

وقتی تیلرسون در سفر به آفریقا بود ترامپ او را از کار برکنار کرد، با توجه به این که دو طرف اختلاف نظرهای بسیاری داشتند برکناری تیلرسون از سمتش امر عجیبی نبود، اما آنچه عجیب می نمود شیوه برکناری تیلرسون بود. این بخشی از شیوه ای است که ترامپ در برخورد با وزرا و مشاوران خود در پیش گرفته است و همین مساله نشان‌دهنده وجود چنددستگی های عمیق در درون دولت ترامپ و بویژه در مدیریت سیاست خارجی است.

تیلرسون با وجود همه اشتباه هایی که داشت یکی از بزرگترین حامیان سیاست خارجی آمریکا بود، اما ترامپ بر خلاف تیلرسون در سودمند بودن سیاست خارجی و دیپلماسی او ابراز تردید می کرد و فشار و خشونت را ترجیح می دهد و همین مساله باعث شده بود تا این دو نفر در مناسبت های مختلف و در بسیاری از پرونده ها با هم اختلاف نظر داشته باشند. از جمله مسائلی که آن دو درباره آن با هم اختلاف نظر داشتند چگونگی تعامل با ایران و کره شمالی بود.

ترامپ مشخصاً اعلام کرد توافقنامه هسته‌ای با ایران یکی از مسائل مورد اختلاف با رکس تیلرسون بوده است. اگر ترامپ بخواهد تیلرسون و تمامی مشاورانی را که از زبان دیپلماسی حمایت می کنند و تعدادشان هم کم نیست تغییر دهد و افراد تندرو همچون مایک پمپئو را جایگزین آنها کند این مساله گرایش و رویکردی نگران‌کننده محسوب می شود و حاکی از آن است که ترامپ در تعامل با دیگر کشورها، تمایل به استفاده از سلاح دارد و تلاش می کند که وزرا و مشاورانش را به سوی همین رویکرد سوق دهد.

ماری کزنسکی افزود: ما دو موعد زمانی مهم در پیش رو داریم، نخست اینکه در ابتدای ماه مه آینده زمان آن فرا می رسد که بار دیگر ترامپ درخصوص اینکه به توافقنامه هسته‌ای با ایران ادامه دهد یا از آن خارج شود، تصمیم بگیرد. در اواخر ماه مه نیز او با کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی دیدار خواهد داشت. از این رو این دو موعد زمانی در حال فرا رسیدن هستند و موعد نخست به ایران مربوط می شود، رئیس جمهور آمریکا تصور می کند که اگر او از توافقنامه هسته‌ای با ایران خارج شود این اقدام به کره شمالی نشان خواهد داد که او جدی است و قصد دارد بیشترین فشار ممکن را برای گرفتن بیشترین امتیازات اعمال کند. مشاوران ترامپ می گویند که این اقدامی اشتباه است و خروج از توافقنامه هسته‌ای با ایران نتایجی فاجعه‌بار به همراه خواهد داشت.

تیلرسون از برجام حمایت می کرد و معتقد بود که دیپلماسی راهکار درست محسوب می شود. ترامپ هرچند که تیلرسون را از کار برکنار کرد، اما وی همچنان در حلقه‌ای از مشاوران قرار دارد که با دیدگاه وی در قبال برجام مخالف هستند. مایک پمپئو (جانشین تیلرسون) از رویکرد او در مورد برجام حمایت خواهد کرد. نهایتاً اینکه ترامپ به مشاورانی نیاز خواهد داشت که با نظرات او مخالفت نکنند بلکه با هر آنچه او پیشنهاد می دهد موافقت کنند. به نظر می رسد ترامپ به همین سمت نیز حرکت می کند و تعیین پمپئو به عنوان وزیر خارجه گام نخست در این مسیر است. ما باید ببینیم که تا اواسط ماه مه آینده که زمان تصمیم گیری درباره توافقنامه هسته‌ای ایران فرا می رسد او در این زمینه به چه اقدام‌های دیگری دست خواهد زد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است ترامپ همه آن کسانی که با او در خصوص برجام هم نظر نیستند به گونه ای برکنار کند، آیا ممکن است مک مستر، مشاور امنیت ملی یا جیمز متیس، وزیر دفاع را کنار بگذارد؛ گفت: شایعاتی منتشر شده است که مک مستر از کار برکنار خواهد شد و در این صورت، به طور علنی این اقدام ترامپ محکوم خواهد شد و دیگر مشاوران ترامپ از این اقدام حمایت نخواهند کرد. با این همه این امکان وجود دارد که ترامپ مک مستر را از کار برکنار کند.

در خصوص جیمز متیس و دیگر وزرای کابینه ترامپ باید گفت که برکنار کردن آنها کار آسانی نیست و ترامپ با برکنار کردن چنین افرادی انتقادهای بسیاری به جان می خرد با این حال برکنار کردن این افراد نیز بسیار محتمل است.

ماری کزنسکی در پاسخ به این سوال که آیا احتمال درگیری نظامی آمریکا با ایران یک احتمال قوی و واقعی است؛ گفت: حمله نظامی به ایران می تواند یک اقدام بسیار بسیار خطرناک باشد و ترامپ و مشاورانش نیز به خوبی از این مساله آگاه هستند. ژنرال متیس، وزیر دفاع و جوزف ووتل، فرمانده نیروهای مرکزی آمریکا در خاورمیانه همگی نسبت به خطرات این اقدام آگاه هستند و می دانند که این اقدام، اقدامی فاجعه‌بار خواهد بود و باعث می شود که آمریکا وارد جنگی شود که پیش از آن مشابه آن را به چشم ندیده است.

این اقدام، اقدام بسیار خطرناکی است و مسلماً فرماندهان نظامی آمریکا به ترامپ در این باره هشدار خواهند داد. خروج از برجام ممکن است به طور مستقیم منجر به درگیری نظامی نشود، اما تردیدی نیست که خروج از برجام موجب افزایش بی‌ثباتی در خاورمیانه می شود و ممکن است ایران را به سوی از سرگیری فعالیت‌های هسته‌ای خود سوق دهد.